सिंहगर्जनासन ही एक प्रभावी योगमुद्रा असून घोरण्याची समस्या दूर करण्यासाठी ती अत्यंत उपयुक्त मानली जाते. या आसनामुळे घशाच्या स्नायूंना बळकटी मिळते, श्वसनमार्ग मोकळा होतो आणि श्वास अडथळा कमी होतो. नियमित सराव केल्यास अनेक आरोग्यदायी फायदे मिळतात. मोरारजी देसाई नॅशनल इन्स्टिट्यूट ऑफ योगा यांच्या मते, सिंहगर्जनासन हे सोपे व परिणामकारक योगासन असून शारीरिक आणि मानसिक आरोग्यासाठी अतिशय लाभदायी आहे. या आसनात सिंहाच्या मुद्रेची व गर्जनेची नक्कल केली जाते, ज्यामुळे चेहरा, घसा आणि श्वसन तंत्राला विशेष लाभ होतो.
सिंहगर्जनासनाचा नियमित सराव केल्याने रात्री चांगली झोप लागते. थायरॉईड, टॉन्सिल आणि श्वसनाशी संबंधित विकारांमध्ये दिलासा मिळतो. तसेच तणाव कमी होतो आणि शरीरात नव्या ऊर्जेचा संचार होतो. सिंहगर्जनासन करण्याची पद्धत : सर्वप्रथम वज्रासनात बसा. यासाठी गुडघे जमिनीवर टेकवून बसा, टाच नितंबांच्या खाली ठेवा आणि पायांचे अंगठे एकमेकांना स्पर्श करत असू द्या. हात गुडघ्यांवर ठेवा किंवा बोटे शरीराच्या दिशेने ठेवून जमिनीवर टेकवा. पाठीचा कणा ताठ ठेवा. आता हनुवटी दोन–तीन इंच वर उचला आणि भुवयांच्या मधोमध दृष्टी केंद्रित करा. नाकातून खोल श्वास घ्या. श्वास सोडताना तोंड पूर्ण उघडा, जीभ पूर्णपणे बाहेर काढा आणि सिंहासारखी गर्जना करत आवाज काढा. ही प्रक्रिया ५–१० वेळा करा. सरावानंतर सामान्य श्वास घ्या आणि थोडा वेळ विश्रांती घ्या.
हेही वाचा..
आशिया–प्रशांत क्षेत्राचा ‘ग्रोथ इंजिन’ ठरेल भारत
बिहारच्या प्रगतीसाठी नितीन नवीन यांनी खूप काम केले
इंडिगो प्रकरणातील याचिका फेटाळली
सिंहगर्जनासनामुळे घसा, कान, नाक, डोळे आणि तोंडाच्या समस्यांमध्ये आराम मिळतो. टॉन्सिल, थायरॉईड आणि श्वसनविकारांमध्ये हे आसन लाभदायी ठरते. चेहऱ्याच्या स्नायूंना बळकटी मिळते, त्यामुळे चेहऱ्यावर तेज येते आणि अकाली सुरकुत्या पडत नाहीत. हे आसन तणाव, राग आणि अनिद्रा दूर करण्यास मदत करते तसेच भावनिक संतुलन राखते. आवाज गोड व मजबूत बनतो आणि तोतरेपणामध्ये सुधारणा होते. याशिवाय, श्वसन प्रणाली मजबूत होऊन रोगप्रतिकारक शक्ती वाढते आणि छातीतली जडत्वाची भावना कमी होते.
योगतज्ज्ञांच्या मते, सिंहगर्जनासनाचा दररोज सराव केल्यास मानसिक व शारीरिक आरोग्यात लक्षणीय सुधारणा होते. मात्र, काही काळजी घेणे आवश्यक आहे. गुडघे, घसा, चेहरा किंवा जीभ यांना दुखापत किंवा वेदना असल्यास हे आसन करू नये. उच्च रक्तदाब किंवा हृदयविकार असलेल्या व्यक्तींनी डॉक्टरांचा सल्ला घ्यावा. गर्जना करताना अतिशय जोर लावू नये, अन्यथा घशात खवखव होऊ शकते. सुरुवातीला योगप्रशिक्षकांच्या मार्गदर्शनाखाली सराव करावा. गर्भवती महिला किंवा गंभीर आजार असलेल्या व्यक्तींनीही विशेष काळजी घ्यावी.