राजस्थानच्या डीडवाना जिल्ह्यातील केराप या छोट्याशा गावातून उमटलेला एक मधुर स्वर आज संपूर्ण जगात गुंजत आहे. मांड व भजन गायिका बतूल बेगम (ज्यांना लोक प्रेमाने ‘इजू बाई’ म्हणतात) यांना राष्ट्रपती द्रौपदी मुर्मू यांच्या हस्ते पद्मश्री पुरस्काराने सन्मानित करण्यात आले. ८ एप्रिल २०२५ हा दिवस राजस्थानच्या लोकसंगीताच्या इतिहासात कायमचा सुवर्णाक्षरांनी नोंदला गेला, जेव्हा राष्ट्रपती भवनातील दरबार हॉलमध्ये त्यांना हा प्रतिष्ठित सन्मान प्रदान करण्यात आला. पद्मश्री मिळाल्यानंतर जेव्हा बतूल बेगम आपल्या मूळ गावी केराप येथे पोहोचल्या, तेव्हा गावात उत्सवाचे वातावरण पाहायला मिळाले. गावात जनसागर उसळला. ढोल-नगाऱ्यांच्या गजरात ग्रामस्थांनी त्यांचे भव्य स्वागत केले. ज्येष्ठांपासून लहान मुलांपर्यंत सर्वांच्या डोळ्यांत अभिमान आणि आनंद झळकत होता. आपल्या गावातील हे प्रेम आणि आपुलकी पाहून इजू बाई भावूक झाल्या.
त्यांनी सांगितले की जगातील मोठ्या-मोठ्या मंचांवर त्यांना सन्मान मिळाला, पण आपल्या मातीत आणि आपल्याच लोकांमध्ये मिळालेले हे प्रेम सर्वात अमूल्य आहे. जयपूरकडे जात असताना डीडवाना जिल्हा कलेक्टरेटमध्येही बतूल बेगम यांचा सन्मान करण्यात आला. जिल्हाधिकारी डॉ. महेंद्र खडगावत यांनी त्यांचे स्वागत केले आणि १९ डिसेंबर रोजी होणाऱ्या महिला संमेलनाच्या कार्यक्रमासाठी त्यांना विशेष निमंत्रण दिले. आपल्या संघर्षमय यशप्रवासाची आठवण सांगताना, बतूल बेगम यांनी पॅरिसमधील एक खास प्रसंग सांगितला. फ्रान्समध्ये झालेल्या एका कार्यक्रमात त्यांच्या कुटुंबाच्या तीन पिढ्या एकाच वेळी मंचावर होत्या हा क्षण त्यांच्या आयुष्यातील सर्वात अभिमानास्पद ठरला. त्यांचा मोठा मुलगा अन्वर हुसैन, नातू फैजान आणि नाती शाहिल व फरहान यांनी त्यांच्या सोबत तबला व गायनाची जुगलबंदी सादर केली. हे पाहून परदेशी प्रेक्षक भारतीय कुटुंबीय कला-परंपरेने मंत्रमुग्ध झाले.
हेही वाचा..
पीओकेमध्ये असंतोष; वारंवार वीज खंडित होत असल्याने जनता रस्त्यावर
विटभट्टीची चिमणी कोसळून तीन ठार
पहिल्या मिस इंडिया मेहर कॅस्टेलिनो यांचे निधन
टपाल विभागातील दोघांना लाच घेताना रंगेहाथ पकडले
त्यांनी केंद्र सरकार व राष्ट्रपती मुर्मू यांचे विशेष आभार मानले. आज बतूल बेगम फक्त राजस्थानच्याच नव्हे, तर संपूर्ण देशाच्या सांस्कृतिक ओळखीचे प्रतीक बनल्या आहेत. ऑलिम्पिक २०२४ आणि कान्स फिल्म फेस्टिव्हलसारख्या आंतरराष्ट्रीय मंचांवर त्यांनी आपल्या गायकीने भारताचे नाव उज्ज्वल केले आहे. फ्रान्सच्या सिनेटमध्ये ‘भारत गौरव सन्मान’, ऑस्ट्रेलियाच्या संसदेत सन्मान, तसेच आफ्रिकेतील एका जागतिक संस्थेकडूनही त्यांना गौरविण्यात आले आहे. राष्ट्रीय स्तरावरही त्यांच्या कामगिरीला मोठी दखल मिळाली आहे. २०२२ मध्ये त्यांना ‘नारी शक्ती पुरस्कार’ मिळाला, तर २०२५ मध्ये जोधपूरचे महाराजा गजसिंह द्वितीय यांनी त्यांना ‘मारवाड रत्न’ या सन्मानाने गौरवले. आतापर्यंत त्यांनी २५ हून अधिक देशांमध्ये आणि चार खंडांमध्ये मांड, भजन व लोकगायनाची सुवास पसरवली आहे. केराप गावातील मंदिरात भगवान गजानंदांच्या भजनांनी गायनाची सुरुवात करणाऱ्या इजू बाई आज सरकारच्या प्रत्येक मोठ्या सांस्कृतिक कार्यक्रमाचा अविभाज्य भाग बनल्या आहेत.