आज देशभरात दीपावलीचा सण आनंद, उत्साह आणि उत्सवाच्या वातावरणात साजरा होत आहे। या प्रसंगी मातीचे कारागीर आपल्या कष्टाने आणि कलाकौशल्याने तयार केलेले दिवे, करव्या, हठली, गुल्लक आणि लक्ष्मी-गणेशाच्या मूर्ती बाजारात विक्रीसाठी आणत आहेत. या कारागिरांसाठी दीपावली हा फक्त धार्मिक सण नसून त्यांच्या वर्षभराच्या उत्पन्नाचा सर्वात मोठा आणि महत्त्वाचा काळ असतो. काशीपूर येथील स्टेडियमजवळील दक्ष प्रजापती चौक परिसरात राहणारे हे गरीब मातीचे कारागीर अनेक वर्षांपासून आपल्या कलाकौशल्याने दीपावलीच्या काळात घराघरात प्रकाश पोहोचवत आले आहेत. हे कारागीर दीपावलीच्या सुमारे दोन ते अडीच महिने आधीपासूनच आपल्या उत्पादनांची तयारी सुरू करतात। लहान दिवे, मोठे दिवे, पुर्वे आणि इतर सजावटी वस्तू महिनोन् महिने परिश्रम करून तयार केल्या जातात.
महिला कारागीर माया सांगतात की, “गेल्या काही वर्षांपासून आमचं काम कमी झालं आहे. या वेळेस तर पावसामुळेही मोठं नुकसान झालं. लोक आता फक्त शुभशकुन म्हणूनच मातीचे दिवे घेतात, मोठ्या प्रमाणावर विक्री होत नाही. बाजारात इलेक्ट्रॉनिक आणि चायनीज झालरांच्या आगमनामुळे या कारागिरांची अडचण आणखी वाढली आहे। अनीता सांगते की, “लोक आता मातीच्या दिव्यांपेक्षा वीजेचे दिवे आणि झालरांकडे पटकन आकर्षित होतात। त्यामुळे आमच्या मेहनतीचं आणि कलाकौशल्याचं महत्त्व कमी होत चाललं आहे.”
हेही वाचा..
सपा-काँग्रेसचा भगवान राम आणि दीपावलीवरील उपदेश जनतेला मान्य नाही
ओला इलेक्ट्रिकचे सीईओ, अधिकाऱ्यासह कंपनीविरुद्ध कर्मचाऱ्याला आत्महत्येस प्रवृत्त केल्याचा गुन्हा
मॅनहोल साफ करण्यासाठी महाराष्ट्र सरकारची १०० कोटी रुपयांना १०० रोबोट खरेदी करण्याची योजना!
बिहारमध्ये सण आणि निवडणुकीचा संगम
तीन महिन्यांच्या प्रचंड मेहनतीनंतर आणि दिवस-रात्र कष्ट करून जेव्हा हे कारागीर स्वतःच्या हाताने बनवलेली उत्पादने बाजारात आणतात, आणि ग्राहक त्यांची मेहनत दुर्लक्षित करून इलेक्ट्रॉनिक वस्तूंकडे वळतात, तेव्हा त्यांच्या चेहऱ्यावरची उदासी आणि चिंता स्पष्ट दिसून येते. मातीच्या कारागिरांसाठी दीपावली हा केवळ सण नसून त्यांच्या कुटुंबाच्या आशेचा आणि उपजीविकेचा आधार आहे. त्यांच्यासाठी हा काळ अत्यंत महत्त्वाचा असतो, कारण या विक्रीवरच त्यांचा संपूर्ण वर्षाचा खर्च अवलंबून असतो. त्यामुळे हे मातीचे कलाकार लोकांना आवाहन करतात की त्यांनी त्यांच्या कष्टाची आणि कलाकृतीची कदर करावी, आणि आपल्या दीपावलीच्या सणात मातीचे दिवे आणि इतर हस्तकला वस्तूंना प्राधान्य द्यावे.