भारतीय लष्कर आपली युद्धक्षमता सातत्याने वाढवत आहे. विशेषतः दीर्घकाळ चालणाऱ्या युद्धांसाठी मजबूत तयारी केली जात आहे. याचा एक महत्त्वाचा आधार म्हणजे दारूगोळ्याच्या पुरवठ्यात आत्मनिर्भरता साध्य करणे. लष्कराच्या मते दारूगोळ्याच्या पुरवठ्यात ९० टक्क्यांपेक्षा अधिक आत्मनिर्भरता मिळवण्यात आली आहे. वेगाने बदलणाऱ्या सुरक्षा वातावरणात, अनिश्चितता आणि दीर्घकालीन संकटांच्या काळात कोणत्याही देशाची लष्करी ताकद केवळ आधुनिक शस्त्रांवर नाही, तर सातत्याने मोहिमा चालू ठेवण्याच्या क्षमतेवर अवलंबून असते. दारूगोळा, सुटे भाग (स्पेअर पार्ट्स) आणि लॉजिस्टिक्स हीच या सातत्याची कणा आहे. हे महत्त्व ओळखून भारतीय लष्कराने दारूगोळा उत्पादनातील आत्मनिर्भरतेला आपल्या तयारीची केंद्रीय रणनीती बनवले आहे.
दीर्घकाळ भारतीय लष्कर दारूगोळ्यासाठी पारंपरिक उत्पादन प्रणाली आणि परदेशी आयातीवर अवलंबून होते. त्यामुळे जागतिक पुरवठा साखळीत अडथळे निर्माण झाल्यास धोका वाढत असे. लष्कराच्या मते अलीकडील आंतरराष्ट्रीय संघर्षांनी हे स्पष्ट केले आहे की जे देश देशांतर्गत सातत्याने दारूगोळा उत्पादन करू शकतात, ते आपली लष्करी गती दीर्घकाळ टिकवून ठेवू शकतात.
हेही वाचा..
स्विगी आणि जोमॅटोने डिलिव्हरी इन्सेंटिव्ह वाढवले
जनता आणि मतदार घुसखोरी व देशाच्या संसाधनांच्या वाटपाला स्वीकारणार नाहीत
“ममता बॅनर्जी यांनी पश्चिम बंगालचा नाश केला आहे”
या आव्हानाला उत्तर देताना आत्मनिर्भर भारत तसेच ‘मेक इन इंडिया – मेक फॉर द वर्ल्ड’ या दृष्टीकोनानुसार स्वदेशीकरणाला वेग देण्यात आला आहे. भारतीय लष्कर सध्या सुमारे २०० प्रकारचे दारूगोळे आणि प्रिसिजन म्युनिशन वापरते. धोरणात्मक सुधारणांमुळे आणि उद्योग-सहकारामुळे यापैकी ९० टक्क्यांहून अधिक प्रकारांचे यशस्वी स्वदेशीकरण झाले असून आता ते देशांतर्गतच खरेदी केले जात आहेत.
उर्वरित श्रेणींसाठी संशोधन संस्था, सार्वजनिक क्षेत्रातील उद्योग आणि खासगी क्षेत्र यांच्या माध्यमातून काम सुरू आहे. मागील चार-पाच वर्षांत खरेदी प्रक्रियांचे पुनर्रचना करण्यात आली असून त्यामुळे स्पर्धा वाढली आहे आणि पुरवठ्याचे अनेक पर्याय उपलब्ध झाले आहेत. ‘मेक इन इंडिया’ अंतर्गत सुमारे १६,००० कोटी रुपयांचे ऑर्डर पॅकेज तयार करण्यात आले आहे. तर गेल्या तीन वर्षांत सुमारे २६,००० कोटी रुपयांचे दारूगोळ्याचे ऑर्डर स्वदेशी उत्पादकांना देण्यात आले आहेत. अनेक प्रकारांमध्ये आता बहु-स्रोत उपलब्ध असल्याने पुरवठा साखळी अधिक मजबूत झाली आहे.
संरक्षण तज्ज्ञांचे म्हणणे आहे की पुढील टप्पा या यशांना अधिक भक्कम करण्यावर केंद्रित असेल. विशेषतः प्रोपेलंट आणि फ्यूजसारख्या कच्च्या मालाच्या देशांतर्गत पुरवठा साखळीला मजबूत करण्यावर भर दिला जात आहे. यासोबतच उत्पादन पायाभूत सुविधांचे आधुनिकीकरण, तंत्रज्ञान हस्तांतरणाला गती देणे आणि कठोर गुणवत्ता मानके सुनिश्चित करण्यावरही भर आहे. हे सर्व उपाय मिळून एक मजबूत आणि आत्मनिर्भर दारूगोळा परिसंस्था निर्माण करतील. स्वदेशी क्षमतेच्या आधारावर भारतीय लष्कर केवळ दीर्घकालीन मोहिमा राबवण्याची क्षमता वाढवत नाही, तर राष्ट्रीय आणि धोरणात्मक तयारीही अधिक मजबूत करत आहे