तुळशीशी संबंधित अनेक मान्यता आहेत, जसे की श्रावणमध्ये तुळशीची पाने तोडू नयेत. पण प्रश्न असा आहे की का? श्रावण महिन्यात तुळशीची पाने तोडण्यास मनाई का आहे?
पुराणांमध्ये तुळशीच्या झाडाला खूप महत्त्व देण्यात आले आहे. तुळशीचे झाड वैज्ञानिक आणि पौराणिकदृष्ट्या महत्त्वाचे आहे. पण तुळशीशी संबंधित अनेक मान्यता आहेत, जसे की श्रावणमध्ये तुळशीची पाने तोडू नयेत. पण प्रश्न असा आहे की का? सावन महिन्यात तुळशीची पाने तोडण्यास मनाई का आहे? सर्वप्रथम, श्रावणचे महत्त्व काय आहे ते जाणून घेऊया?
श्रावणचे महत्त्व काय आहे?
श्रावण महिना भगवान शिव आणि माता पार्वती यांना समर्पित आहे. म्हणूनच श्रावण महिना सर्व महिन्यांमध्ये सर्वोत्तम महिना मानला जातो. या महिन्यात वेद आणि पुराणांमध्ये अनेक ऐतिहासिक घटनांचा उल्लेख आहे. पुराणांमध्ये असे वर्णन आहे की भगवान शिव यांनी या महिन्यात समुद्रमंथनातून बाहेर पडलेले विष प्राशन केले होते. आजही लोक या घटनेवर श्रद्धा ठेवतात. श्रावणात लोक कावड यात्रा काढतात आणि भगवान शिवाच्या शरीरातील विषाचा प्रभाव कमी होईल या कल्पनेने दूध आणि पाणी अर्पण करतात.
दुसरे म्हणजे, श्रावणात देवाला पाणी अर्पण केल्याने सर्व इच्छा पूर्ण होतात अशी श्रद्धा आहे. या पवित्र महिन्यातच देवी पार्वतीने भगवान शंकरांना पती म्हणून मिळविण्यासाठी कठोर तपश्चर्या केली आणि सोमवारी उपवास केला. या महिन्यात चंद्रमाने भगवान शिवाची मातीची पूजा करून कुष्ठरोगापासून मुक्तता मिळवली. अशा अनेक पौराणिक कथा आपण सर्वांनी कधी ना कधी ऐकल्या आहेत. यासोबतच, श्रावण महिन्यात पवित्र तुळशी तोडणे निषिद्ध आहे, यामागे एक महत्त्वाचे कारण आहे.
तुळशी तोडणे का निषिद्ध आहे
सनातन धर्मात तुळशीला माता म्हटले जाते. भगवान विष्णू आणि त्यांच्या अवतारांच्या पूजेमध्ये तुळशीमातेचे विशेष महत्त्व आहे. श्रावण महिन्यात तुळशीची पाने तोडणे पाप आहे असे मानले जाते. पण का? खरंतर, शास्त्रांमध्ये असे सांगितले आहे की तुळशीमाता भगवान विष्णूंना खूप प्रिय आहे. श्रावण महिन्यापासून देवूथान एकादशीपर्यंत, जेव्हा भगवान विष्णू योग निद्रामध्ये असतात, तेव्हा तुळशीमाता देखील तपश्चर्येत मग्न राहते.
जर या काळात तिचे पान तोडले तर ते पाप आहे आणि वेदांमध्ये असे करणे तिचा अपमान असल्याचे म्हटले आहे. असो, हा महिना भगवान शिव आणि माता पार्वती यांना समर्पित आहे. यामागील एक कारण म्हणजे श्रावण महिन्यात भगवान शिव आणि माता पार्वतीची पूजा केली जाते आणि चुकूनही भगवान शिव किंवा त्यांच्या कुटुंबाला तुळशी अर्पण केल्याने सर्व पुण्य नष्ट होतात, म्हणूनच जुने लोक म्हणायचे की श्रावणात तुळशीची पाने तोडू नयेत आणि ही एक श्रद्धा बनली.
हिंदू धर्मात तुळशीचे महत्त्व काय आहे?
शास्त्रांमध्ये तुळशीला खूप पवित्र आणि माता लक्ष्मीचे रूप मानले जाते. अशीही एक श्रद्धा आहे की छप्पन नैवेद्यांपेक्षा एक तुळशीचे पान जड असते. म्हणजे, जर देवाचे आवडते छप्पन नैवेद्य तुळशीच्या पानांशिवाय अर्पण केले तर भगवान विष्णू ते नैवेद्य स्वीकारत नाहीत. पुराणांमध्ये तुळशीचे अनेक फायदे सांगितले आहेत. असे म्हटले जाते की जे लोक दररोज तुळशीची पूजा करतात त्यांचे पूर्वज नेहमीच आनंदी असतात आणि त्यांना पूर्वजांकडून विशेष आशीर्वाद मिळतात.
आरोग्यासाठी तुळशीचे महत्त्व काय आहे?
आयुर्वेदातही तुळशीचे आरोग्यदायी फायदे सांगितले आहेत, जे विज्ञानानेही सिद्ध केले आहे. खरं तर, तुळशीमध्ये अँटीऑक्सिडंट्स आणि अँटीबायोटिक्स आढळतात. अँटीऑक्सिडंट्स शरीराच्या पेशींना नुकसान होण्यापासून वाचवतात आणि योग्य रक्तप्रवाह राखण्यास मदत करतात. अँटीबायोटिक गुणधर्म आपल्याला अनेक रोग निर्माण करणाऱ्या बॅक्टेरियांपासून आतून वाचवतात. अनेक ठिकाणी, लोक तुळशीला काळी मिरी आणि तूप मिसळून हिवाळ्यात सर्दी आणि खोकल्याचा त्रास असलेल्या मुलांना खायला घालतात जेणेकरून सर्दी बरी होईल.
