वाराणसीतील जगतगंज भागातील एक धार्मिक स्थळ गेल्या ४२ वर्षांपासून वादामुळे बंद होते. ते आता भाविकांसाठी पुन्हा उघडण्यात आले आहे. हे ठिकाण एकीकडे शिखांसाठी पवित्र गुरुद्वारा म्हणून ओळखले जाते आणि दुसरीकडे बडी हनुमान मंदिराच्या रूपात हिंदू समुदायाचे भक्तीचे केंद्र राहिले आहे.
ऑपइंडियाच्या बातमीनुसार, १९८४ च्या दंगलीदरम्यान प्रशासनाने हे ठिकाण सील केले होते. परंतु मुख्यमंत्री योगी आदित्यनाथ यांच्या पुढाकाराने, सामाजिक कार्यकर्ते प्रदीप नारायण सिंह यांच्या मध्यस्थीनंतर आणि दोन्ही पक्षांच्या संमतीनंतर ते आता पुन्हा उघडण्यात आले आहे. सोमवारी (२१ जुलै ) संकुलाच्या दारावरील गंजलेले कुलूप काढून टाकण्यात आल्यानंतर शीख आणि हिंदू समुदायातील लोकांमध्ये आनंदाची लाट पसरली आहे.
मंदिर आणि गुरुद्वाराचा इतिहास
अहवालानुसार, या ठिकाणाचे धार्मिक आणि ऐतिहासिक महत्त्व दोन्ही समुदायांसाठी अत्यंत महत्त्वाचे आहे. गुरुद्वारा व्यवस्थापन समितीच्या मते , जेव्हा नववे शीख गुरु श्री गुरु तेग बहादूर सुमारे दोनशे वर्षांपूर्वी काशीला आले तेव्हा ते नीचीबाग परिसरात (जिथे गुरुद्वारा सध्या आहे) राहिले होते.
ते आपल्या अनुयायांना भेटण्यासाठी जगतगंजला अनेक वेळा आले. त्यामुळे ही भूमी शीख समुदायासाठी पवित्र मानली जाते. कालांतराने येथे गुरुद्वाराची स्थापना झाली. त्याच वेळी हिंदू समुदायाने येथे श्री बडे हनुमान मंदिराची स्थापना केली. दोन्ही धार्मिक स्थळे अनेक वर्षांपासून अस्तित्वात आहेत आणि लोकांच्या श्रद्धेचे केंद्र राहिली आहेत.
हे ही वाचा :
इंग्लंड दौऱ्यात भारत पासा पलटू शकतो!
के. एल. राहुल इंग्लंडमध्ये १०००+ धावा करणाऱ्या दिग्गजांच्या यादीत
राहुल आणि जायसवालची तगडी सुरूवात; डिफेन्सिव तंत्राने मन जिंकलं!
पंत चौथ्या सामन्यातून बाहेर, ईशान किशन पाचव्या टेस्टसाठी चर्चेत
धार्मिक स्थळ का बंद केले?
३१ ऑक्टोबर १९८४ रोजी तत्कालीन पंतप्रधान इंदिरा गांधी यांची त्यांच्या शीख अंगरक्षकांनी हत्या केल्यानंतर देशभरात शीखविरोधी दंगली उसळल्या. जगतगंजमधील हे ठिकाण गुरुद्वारा आणि मंदिर दोन्हीसाठी होते. त्यामुळे कोणताही जातीय तणाव किंवा संघर्ष टाळण्यासाठी प्रशासनाने ती जागा सील केली. त्यावेळी मंदिर आणि गुरुद्वारा दोन्ही पूर्णपणे बांधले गेले नव्हते. जिल्ह्यात वाढता तणाव पाहून प्रशासनाने कोणताही अनुचित प्रकार घडू नये म्हणून ती जागा पूर्णपणे सील केली.
कालांतराने, या जमिनीच्या मालकी आणि ताब्यावरून दोन्ही समुदायांमध्ये वाद निर्माण झाला, वाद वाढत गेला. त्यानंतर मंदिर व्यवस्थापन समिती आणि गुरुद्वारा व्यवस्थापन समिती दोघांनीही त्या जागेवर आपापले दावे केले. हा वाद स्थानिक न्यायालयात पोहोचला, जिथे हा वाद अनेक दशकांपासून प्रलंबित होता. तीन हजार ते साडेतीन हजार चौरस फूट जमिनीवरील या वादात वेळोवेळी तात्पुरती बांधकामे करण्यात आली, ज्यामुळे वाद वाढला. दोन्ही पक्षांमध्ये चर्चेसाठी अनेक प्रयत्न करण्यात आले, परंतु ते यशस्वी झाले नाहीत. या काळात धार्मिक भावनाही वाढत राहिल्या, ज्यामुळे वाद वाढत गेला.
सुमारे दोन महिन्यांपूर्वी, स्वातंत्र्यसैनिक बाबू जगत सिंह यांचे वंशज आणि सामाजिक कार्यकर्ते प्रदीप नारायण सिंह यांनी पुन्हा एकदा दोन्ही पक्षांचा वाद मिटविण्यासाठी प्रयत्न केले. यानंतर, दोन्ही पक्षांमध्ये अनेक वेळा चर्चेच्या फेऱ्या झाल्या. यानंतर मुख्यमंत्री योगी आदित्यनाथ यांच्या सूचनेनुसार , ही प्रक्रिया आणखी वेगवान झाली. अखेर, श्री बडे हनुमान मंदिर समितीचे प्रशासक श्याम नारायण पांडे आणि गुरुद्वारा प्रबंधक समितीचे अध्यक्ष सरदार करण सिंह सभरवाल यांच्यात एक करार झाला. दोघांनीही ठरवले की जमीन समान प्रमाणात विभागली जाईल आणि दोन्ही समुदाय त्यांच्या संबंधित श्रद्धेनुसार गुरुद्वारा आणि मंदिर बांधतील.
यानंतर दोन्ही पक्षांनी न्यायालयात समझोता करार दाखल केला आणि जिल्हा प्रशासनाकडून हे ठिकाण पुन्हा उघडण्याची परवानगी मागितली. त्यानंतर वाराणसीचे अतिरिक्त शहर दंडाधिकारी देवेंद्र कुमार यांच्या देखरेखीखाली आवश्यक तपास पूर्ण करण्यात आला. सोमवारी (२१ जुलै ) कुलूप तोडण्यात आले आणि दोन्ही समुदायांसाठी जागा खुली करण्यात आली.
गुरुद्वारा व्यवस्थापन समितीचे उपाध्यक्ष परमजीत सिंग अहलुवालिया यांनी याला शीख समुदायासाठी एक ऐतिहासिक क्षण म्हटले आणि सांगितले की लवकरच येथे एक भव्य गुरुद्वारा बांधला जाईल, जिथे जगभरातील शीख भाविक दर्शनासाठी येतील. मंदिर समिती या ठिकाणी बडे हनुमानजींचे भव्य मंदिर बांधण्याची तयारी करत आहे.
