हिंदी चित्रपटसृष्टीच्या सुवर्णकाळात आपली सौंदर्य आणि अभिनयकौशल्याने छाप सोडणाऱ्या अभिनेत्रींपैकी एक होत्या बीना राय. त्या काळी जेव्हा हिरोला एका चित्रपटासाठी पन्नास हजार ते एक लाख रुपये दिले जात होते, तेव्हा बीना राय यांना एका चित्रपटासाठी दीड लाख रुपये दिले जायचे – एक विक्रमी रक्कम. १३ जुलै १९३१ रोजी लाहोरमध्ये जन्मलेल्या बीना राय या केवळ पडद्यावर सुंदर दिसत नव्हत्या, तर त्यांच्या अभिनयातही एक विशेष सखोलता होती. १९५० च्या दशकात त्यांनी ‘अनारकली’ (१९५३) या चित्रपटातून प्रेक्षकांच्या मनावर अमीट छाप सोडली. या चित्रपटातील त्यांची भूमिका आणि गाणी आजही लोकांच्या स्मरणात आहेत.
बीना राय यांचा मुलगा कैलाश नाथ यांनी काही वर्षांपूर्वी दिलेल्या एका मुलाखतीत सांगितले होते की, ‘मुगल-ए-आजम’ हे चित्रपटसुद्धा त्यांना ऑफर झाला होता, पण त्यांनी तो नाकारला. कारण त्यांच्या मते, “एकच छाप पुन्हा देणे योग्य नाही.” पुढे हीच भूमिका त्या अभिनेत्रीला मिळाली ज्यांच्याशी त्यांच्या पती प्रेमनाथ कधी लग्न करू इच्छित होते – ती अभिनेत्री म्हणजे मधुबाला. त्या काळी जेव्हा इंडस्ट्री हिरोंसाठी प्रसिद्ध होती, बीना राय सारख्या अभिनेत्रीने स्वतःचे स्टारडम स्वतःच्या मेहनतीने कमावले होते. तिच्या नावावर चित्रपट बनत आणि विकले जात.
हेही वाचा..
टेकऑफवेळी पायलट स्विचेसमध्ये छेडछाड करत नाही
छप्पर फाडके : पंतप्रधान मोदींनी रोजगार मेळाव्यात दिली युवकांना नियुक्तीपत्रे
सोहागच्या हत्या प्रकरणानंतर ढाक्यात जनआक्रोश
एअर इंडिया विमान अपघात : एएआयबीकडून प्राथमिक अहवाल जारी
बीना राय यांचे खरे नाव कृष्णा सरीन होते. त्यांचे वडील रेल्वेत अधिकारी होते. भारत-पाकिस्तान फाळणीनंतर त्यांचे कुटुंब कानपूरमध्ये आले आणि त्यांनी शिक्षण सुरू ठेवले. नंतर त्यांनी लखनौमधील इसाबेला थोबर्न कॉलेजमध्ये प्रवेश घेतला. तिथेच त्यांना अभिनयाची आवड लागली. एकदा एका वृत्तपत्रात त्यांनी वाचले की दिग्दर्शक किशोर साहू त्यांच्या चित्रपटासाठी नव्या अभिनेत्री शोधत आहेत आणि त्यासाठी टॅलेंट कॉन्टेस्ट घेतला जात आहे. घरच्यांच्या विरोधानंतरही बीना राय यांनी हट्ट धरला आणि उपोषणाला बसल्या. अखेर घरच्यांना मान्य करावे लागले आणि त्या मुंबईला रवाना झाल्या.
त्या स्पर्धेत त्यांनी विजय मिळवला आणि त्यांना २५,००० रुपयांचे बक्षीस मिळाले – त्या काळासाठी ही मोठी रक्कम होती. त्याचबरोबर ‘काली घटा’ या चित्रपटासाठी त्यांना साईन करण्यात आले. किशोर साहू यांच्यासोबत त्यांनी अभिनय केला आणि त्यांच्या सौंदर्य व अभिनयाने सर्वांचे लक्ष वेधले. खरी लोकप्रियता मात्र १९५३ मध्ये आलेल्या ‘अनारकली’मुळे मिळाली. या चित्रपटातील त्यांच्या अभिनयामुळे लोक त्यांना खरी ‘अनारकली’ मानू लागले. त्यानंतर ‘घुंघट’ (१९६०), ‘ताजमहल’ (१९६३), ‘चंगेज खान’, ‘प्यार का सागर’, ‘शगूफा’ अशा अनेक चित्रपटांमध्ये त्यांनी काम केले. ‘घुंघट’साठी त्यांना सर्वोत्कृष्ट अभिनेत्रीचा फिल्मफेअर पुरस्कार मिळाला.
ज्या वेळी त्यांचा करिअर शिखरावर होता, त्या वेळी त्यांनी घर बसवण्याचा निर्णय घेतला. १९५२ मध्ये त्यांनी प्रसिद्ध अभिनेता प्रेमनाथ यांच्याशी विवाह केला. त्यानंतर त्यांनी हळूहळू सिनेसृष्टीपासून दूर होण्याचा निर्णय घेतला. त्यांच्या दोन मुलांपैकी एक – प्रेम किशन – नंतर स्वतःही चित्रपटसृष्टीत दिसले. बीना राय यांचे निधन ६ डिसेंबर २००९ रोजी झाले. १९५० च्या त्या काळात जेव्हा चित्रपटसृष्टीत बहुतांश निर्णय पुरुष घेत असत, तेव्हा बीना राय यांनी आपल्या अटींवर काम करत स्वतःचा ठसा उमटवला. म्हणूनच त्या आजही ‘ब्लॅक अँड व्हाईट’ काळात रंग भरलेल्या अभिनेत्री म्हणून ओळखल्या जातात.
