नेपाळ सध्या राजकीय गोंधळ आणि तरुणांच्या नेतृत्वाखालील तीव्र निदर्शनांच्या काळातून जात आहे. अशा संकटग्रस्त काळात, अंतरिम सरकार चालवण्यासाठी योग्य नेतृत्वाच्या शोधात असलेल्या देशात एक नवीन नाव पुढे आले आहे- कुलमान घिसिंग. घिसिंग हे पारंपरिक राजकारणी नसले तरी, अनेक नेपाळी नागरिकांसाठी ते एक आशेचं प्रतीक आहेत. त्यांनी देशातील दीर्घकालीन लोडशेडिंगची समस्या दूर करून अक्षरशः लोकांच्या घरात प्रकाश आणला. वीज व्यवस्थापनात केलेल्या सुधारणा आणि कार्यक्षम नेतृत्वामुळे ते संपूर्ण देशात लोकप्रिय झाले.
गुरुवारी, निषेध करणाऱ्या ‘जनरल झेड’ गटाच्या एका गटाने नेपाळ वीज प्राधिकरणाचे (एनईए) माजी कार्यकारी प्रमुख घिसिंग यांना अंतरिम सरकार प्रमुख म्हणून प्रस्तावित केले. त्यांच्या निवेदनात त्यांना “सर्वांना आवडणारा देशभक्त व्यक्ती” असे वर्णन केले आहे.
सोशल मीडिया प्लॅटफॉर्मवरील बंदीमुळे सुरू झालेल्या काही दिवसांच्या अशांततेनंतर हा प्रस्ताव आला, ज्याचे रूपांतर भ्रष्टाचार आणि बेरोजगारीविरुद्धच्या मोठ्या आंदोलनात झाले. पण, कुलमान घिसिंग कोण आहेत आणि निदर्शकांच्या कल त्यांच्याकडे इतका का?.
नेपाळमध्ये एकेकाळी दररोज १७ ते १८ तास वीजपुरवठा खंडित होत असे. संपूर्ण देश अंधारात जात होता आणि नागरिकांचा दैनंदिन जीवन विस्कळीत झाला होता. मात्र, सप्टेंबर २०१६ मध्ये कुलमान घिसिंग यांनी नेपाळ इलेक्ट्रीसिटी अथॉरिटी (NEA) चे व्यवस्थापकीय संचालकपद स्वीकारल्यानंतर परिस्थितीत लक्षणीय बदल झाला.
कुलमान घिसिंग यांनी वीज वितरणाच्या व्यवस्थापनात प्रगल्भता आणि दूरदृष्टी दाखवली. जिथे वीजेची सर्वाधिक गरज होती, त्या भागांना प्राधान्य देत त्यांनी पुरवठ्याचे योग्य नियोजन केले. विद्यमान संसाधनांचा कार्यक्षम वापर करून, त्यांनी संपूर्ण देशातून लोडशेडिंगचे उच्चाटन केले — ही एक ऐतिहासिक कामगिरी ठरली.
घिसिंग यांच्या धोरणात्मक सुधारणांमुळे केवळ वीजटंचाई दूर झाली नाही, तर नेपाळ इलेक्ट्रीसिटी अथॉरिटी (NEA) ही संस्था आर्थिकदृष्ट्या फायदेशीर ठरू लागली. त्यांच्या नेतृत्वाखाली NEA ने मोठ्या तोट्याच्या दलदलीतून बाहेर येत नफा कमावणारी संस्था म्हणून स्वतःची ओळख निर्माण केली. या उल्लेखनीय कामगिरीमुळे कुलमान घिसिंग यांना संपूर्ण नेपाळमध्ये व्यापक आदर आणि विश्वास प्राप्त झाला.
मार्चमध्ये, त्यांचा कार्यकाळ संपण्याच्या काही महिन्यांपूर्वी, सरकारने त्यांना पदावरून हटवण्याचा प्रयत्न केला तेव्हाही हजारो लोक निषेधार्थ रस्त्यावर उतरले. हिमालयन टाईम्सच्या वृत्तानुसार, सोशल मीडियावर संतापाचा वर्षाव झाला होता, तर नेपाळी काँग्रेसच्या नेत्यांनी उघडपणे या निर्णयावर टीका केली होती.
हे ही वाचा :
छत्तीसगडमध्ये चकमक: १ कोटींच्या इनामी कमांडर बालकृष्णसह १० नक्षली ठार!
पवन खेडांवर अमित मालवीय यांचा हल्ला
अन्न पचत नाही, वारंवार जावं लागतं प्रसाधनगृहात?
शिक्षक म्हणून वावरत असलेल्या पीएफआयशी संबंधिताला किशनगंजमधून अटक
भारताशी असेलेले त्यांचे नाते
कुलमान घिसिंग यांच्या यशस्वी कारकिर्दीचा एक महत्त्वाचा पैलू म्हणजे त्यांचा भारताशी असलेला दृढ संबंध. १९७० मध्ये रामेछाप जिल्ह्यात जन्मलेल्या त्यांनी झारखंडमधील जमशेदपूर येथील रीजनल इन्स्टिट्यूट ऑफ टेक्नॉलॉजी येथे पूर्ण शिष्यवृत्तीवर इलेक्ट्रिकल इंजिनिअरिंगचे शिक्षण घेतले. नंतर त्यांनी नेपाळमध्ये पॉवर सिस्टम्स इंजिनिअरिंगमध्ये मास्टर्स आणि पोखरा विद्यापीठातून एमबीए केले.
नेपाळच्या ऊर्जा भविष्यासाठीच्या त्यांच्या दृष्टिकोनात भारताचे स्थान प्रमुख आहे. २०२४ मध्ये द हिमालयन टाईम्सला दिलेल्या मुलाखतीत, घिसिंग यांनी जोर देऊन सांगितले की, “भारताची मदत अमूल्य आहे, विशेषतः सीमापार वीज-सामायिकरण फ्रेमवर्क आणि रिअल-टाइम डेटा एक्सचेंजमध्ये.”
‘ढल्केबर-मुझफ्फरपूर ट्रान्समिशन लाईन’सारख्या प्रकल्पांमुळे नेपाळला पावसाळ्यात भारताला अतिरिक्त वीज निर्यात करण्याची आणि हिवाळ्यात टंचाई निर्माण झाल्यावर वीज आयात करण्याची परवानगी मिळाली आहे. त्यांनी जलविद्युत क्षेत्रातील भारतीय गुंतवणुकीकडे, विशेषतः सतलज जल विद्युत निगमच्या नेतृत्वाखालील अरुण III प्रकल्पाकडे “सहकार्याचे एक मॉडेल” म्हणून लक्ष वेधले.
