भारतातील दूध उत्पादन मागील १० वर्षांत ६३.५६% ने वाढले आहे. २०१४-१५ मध्ये १४६.३ दशलक्ष टन असलेले उत्पादन २०२३-२४ मध्ये २३९.२ दशलक्ष टन पर्यंत पोहोचले आहे, ज्याची वार्षिक वाढ ५.७% आहे. याउलट, जागतिक स्तरावर दूध उत्पादन केवळ २% वार्षिक दराने वाढत आहे. ही माहिती मंगळवारी संसदेत देण्यात आली.
मत्स्यव्यवसाय, पशुपालन आणि दुग्ध व्यवसाय राज्यमंत्री एस.पी. सिंह बघेल यांनी लोकसभेत दिलेल्या लेखी उत्तरात सांगितले की, गेल्या १० वर्षांत देशातील प्रति व्यक्ती दूध उपलब्धता ४८% ने वाढली आहे. २०२३-२४ मध्ये भारतात प्रति व्यक्ती दूध उपलब्धता ४७१ ग्रॅम/दिवस आहे, तर जागतिक स्तरावर हा आकडा ३२२ ग्रॅम/दिवस आहे. १९९८ पासून भारत दूध उत्पादनात अव्वल स्थानी आहे आणि आता जागतिक उत्पादनात २५% योगदान देते.
हेही वाचा..
दिशा सालियन प्रकरण: बॉलीवूड कलाकारांसह आदित्य ठाकरेंविरोधात नवी तक्रार
जयकुमार गोरेंना अडकविण्यात शरद पवारांची माणसं, सुप्रिया सुळे, रोहित पवारांचे आरोपींना फोन!
जगातील सर्वात जुनी डाळ, जी पोटातील पथरी देखील विरघळवण्याची क्षमता ठेवते
औषधीय गुणांनी परिपूर्ण कौंच बिया, कोलेस्ट्रॉल कमी करण्यास फायदेशीर
राज्यमंत्री बघेल यांनी भारतात दुग्ध व्यवसाय क्षेत्राच्या वाढीसाठी केंद्र सरकारच्या विविध योजनांबद्दल माहिती दिली. राज्य सरकारांना दूध उत्पादन आणि प्रक्रिया पायाभूत सुविधांसाठी मदत केली जाते. ‘क्वालिटी मिल्क टेस्टिंग’ प्रयोगशाळांसाठी आवश्यक सुविधा विकसित करण्यावर भर. ‘सहकारिता माध्यमातून दुग्ध व्यवसाय’ योजना, शेतकऱ्यांना संघटित बाजारपेठेपर्यंत पोहोच वाढवणे. दुग्ध प्रक्रिया आणि विपणन पायाभूत सुविधा सुधारणे. उत्पादक-संचालित संस्थांची क्षमता वाढवणे. पशुपालन पायाभूत विकास निधी दूध प्रक्रिया आणि मूल्यवर्धित उत्पादने तयार करण्यासाठी भांडवल पुरवठा. पशुखाद्य उत्पादन प्रकल्प, वंश सुधारणा तंत्रज्ञानासाठी मदत. पशु कचऱ्याचे व्यवस्थापन आणि पशुवैद्यकीय औषध निर्मिती सुविधा निर्माण करणे.
राष्ट्रीय गोकुल अभियान
देशी गायींच्या संवर्धनासाठी सरकार विविध उपाययोजना राबवत आहे. राष्ट्रीय पशुधन अभियान, व्यक्तिगत उद्योजक, एफपीओ, स्वयंसहायता गटांना मदत. कोंबडी, मेंढी, शेळी आणि डुक्कर पालनासाठी प्रोत्साहन. भारतातील दुग्ध व्यवसाय क्षेत्र सतत विस्तारत असून, सरकार विविध योजनांद्वारे दूध उत्पादकांना मदत करत आहे.
