पाकिस्तान दिवाळखोरीकडे का चालला आहे?

प्रशांत कारुळकर

ऑगस्ट २०२३ मध्ये ग्राहक किंमत निर्देशांक (CPI) २७.४ % पर्यंत वाढल्यामुळे पाकिस्तान सध्या उच्च चलनवाढीचा कालावधी अनुभवत आहे. ही पाकिस्तानातील सुमारे ५० वर्षांतील महागाईची सर्वोच्च पातळी आहे. पाकिस्तानातील वाढत्या महागाईला अनेक घटक कारणीभूत आहेत. पाकिस्तानमधील वाढत्या महागाईचा देशाच्या अर्थव्यवस्थेवर मोठा परिणाम होत आहे. यामुळे व्यवसाय चालवणे अधिक कठीण होत आहे आणि ग्राहकांची क्रयशक्ती देखील कमी होत आहे. आर्थिक वाढ मंदावत आहे आणि गरिबी आणि बेरोजगारी वाढत आहे.

पाकिस्तानातील चलनवाढीला कारणीभूत घटक

– जागतिक तेलाच्या किमतीत वाढ

अलिकडच्या काही महिन्यांत तेल आणि इतर वस्तूंच्या किमतीत झपाट्याने झालेली वाढ ही पाकिस्तानमधील चलनवाढीला कारणीभूत ठरणाऱ्या सर्वात महत्त्वाच्या घटकांपैकी एक आहे. पाकिस्तान हा तेलाचा निव्वळ आयातदार आहे, त्यामुळे जागतिक तेलाच्या वाढत्या किमतींचा थेट परिणाम देशाच्या अर्थव्यवस्थेवर झाला आहे. युक्रेनमध्ये सुरू असलेले युद्ध, पुरवठ्यातील व्यत्यय आणि जगभरातून तेलाला वाढलेली मागणी यासह अनेक कारणांमुळे अलीकडच्या काही महिन्यांत तेलाच्या किमतीत झपाट्याने वाढ झाली आहे. यामुळे वाहतूक खर्च वाढला आहे आणि वस्तू आणि सेवा देखील महाग झाल्या आहेत.

पाकिस्तानी रुपयाचे अवमूल्यन

चलनवाढीला कारणीभूत असलेला आणखी एक घटक म्हणजे पाकिस्तानी रुपयाचे अवमूल्यन. गेल्या वर्षभरात अमेरिकन डॉलरच्या तुलनेत रुपयाचे मूल्य ३० टक्क्यांहून अधिक घसरले आहे. यामुळे आयात महाग झाली आहे आणि त्यामुळे महागाई वाढली आहे. देशाची चालू खात्यातील मोठी तूट, जागतिक तेलाच्या वाढत्या किमती आणि यूएस फेडरल रिझर्व्हचे चलनविषयक कडक धोरण यासह अनेक कारणांमुळे रुपयाचे अवमूल्यन होत आहे.

अर्थसंकल्पात मोठी तूट

पाकिस्तान सरकार अनेक वर्षांपासून मोठ्या तुटीचे बजेट चालवत आहे. यामुळे चलन पुरवठ्यात वाढ झाली असून, त्यामुळे महागाईलाही हातभार लागला आहे. अर्थसंकल्पीय तूट अनेक कारणांमुळे आहे, ज्यात सरकारचा अनुदानांवर जास्त खर्च आणि देशाचा कमी कर आधार यांचा समावेश आहे. अर्थसंकल्पीय तूट कमी करण्यासाठी सरकारने पावले उचलली आहेत, परंतु या उपायांचा अद्याप फारसा परिणाम झालेला नाही.

पाकिस्तानी अर्थव्यवस्थेवर महागाईचा परिणाम

पाकिस्तानमधील वाढत्या महागाईचा देशाच्या अर्थव्यवस्थेवर मोठा परिणाम होत आहे. यामुळे व्यवसाय करणे दिवसेंदिवस कठीण होत चालले आहे आणि ग्राहकांची क्रयशक्ती देखील कमी होत आहे. यामुळे आर्थिक वाढ मंदावत आहे आणि गरिबी व बेरोजगारी सारख्या समस्या वाढत आहेत.

व्यवसायांवर परिणाम

वाढत्या महागाईमुळे उद्योगधंदे चालवणे कठीण होत आहे. ऊर्जा आणि कच्चा माल यासारख्या निविष्ठांच्या उच्च खर्चामुळे नफा कमी होत आहे आणि व्यवसायांना गुंतवणूक करणे अशक्य झाले आहे. याशिवाय, रुपयाच्या घसरणीमुळे व्यवसायांना त्यांची उत्पादने निर्यात करणे अधिक कठीण होत आहे. यामुळे आर्थिक वाढ मंदावत आहे आणि रोजगार कमी होत आहे.

हे ही वाचा:

सरकार येईल जाईल पण हा देश टिकला पाहिजे !

रामदेव बाबांकडून आर्थिक लाभ मिळविण्यासाठी अग्रलेख !

कोटामध्ये विद्यार्थ्यांचा जीव का घुसमटतोय?

धुळ्याचे माजी नगरसेवक किरण अहिरराव यांचे कार अपघातात निधन !

ग्राहकांवर परिणाम

वाढत्या महागाईचा ग्राहकांवरही मोठा परिणाम होत आहे. वस्तू आणि सेवांच्या वाढत्या किमती त्यांची क्रयशक्ती कमी करत आहेत. त्यामुळे सामान्य जनतेला उदरनिर्वाह करणे जड जात आहे. यामुळेच ग्राहकांच्या खर्चात घट होत आहे आणि गरिबीही वाढत आहे.

पाकिस्तानच्या अर्थव्यवस्थेचे भविष्य

पाकिस्तानच्या अर्थव्यवस्थेचे भवितव्य अनिश्चित आहे. वाढती महागाई आणि घसरणारा रुपया देशासमोर मोठी आव्हाने उभी करत आहेत. या आव्हानांना तोंड देण्यासाठी सरकार पावले उचलत आहे, परंतु हे उपाय यशस्वी होतील की नाही हे अद्याप सांगणे कठीण आहे. अर्थसंकल्पीय तूट कमी करण्यासाठी, निर्यातीला चालना देण्यासाठी आणि आर्थिक विकासाला चालना देण्यासाठी सरकारने सर्वसमावेशक सुधारणांची अंमलबजावणी करणे आवश्यक आहे. सरकारने ही पावले उचलली नाहीत, तर वाढती महागाई आणि घसरणारा रुपया यामुळे पाकिस्तानमध्ये गंभीर आर्थिक संकट निर्माण होऊ शकते.