भारतात दरवर्षी ५० हजाराहून अधिक लिव्हर ट्रांसप्लांटची आवश्यकता आहे, पण या परिस्थिती असूनही देशात फक्त ४ हजार लिव्हर ट्रांसप्लांट होत आहेत. सार्वजनिक आरोग्याशी संबंधित ही माहिती बुधवारी राज्यसभेत मांडण्यात आली. भाजपा राज्यसभा खासदार नरेश बंसल यांनी सभागृहाला सांगितले की, देशात मानव अवयव प्रत्यारोपणाची तीव्र कमतरता आहे. त्यांनी नेशनल ऑर्गन अँड टिश्यू ट्रांसप्लांट ऑर्गनायझेशनच्या आकडेवारीची माहिती दिली. त्यांनी म्हटले की, देशात दरवर्षी सुमारे २ लाख गुर्दा प्रत्यारोपण आवश्यक आहे, पण प्रतिवर्ष फक्त १५ ते १८ हजार गुर्दा प्रत्यारोपण होत आहेत.
आकडेवारीतून ते म्हणाले की, सध्याच्या गरजांच्या तुलनेत देशात मानव अवयव प्रत्यारोपणाची सुविधा फारच कमी आहे. राज्यसभेत त्यांनी विशेष नमूद केले की, देशात गुर्दा प्रत्यारोपणाची मागणीही खूप आहे. दरवर्षी सुमारे २ लाख लोकांना गुर्दा प्रत्यारोपण आवश्यक असतो. डायबिटीजच्या रुग्णांमध्ये अनेकदा पॅन्क्रियास प्रत्यारोपणच अंतिम आणि प्रभावी उपचार ठरतो. त्यांनी इंटेस्टाइन प्रत्यारोपणचा उल्लेख केला. आकडेवारीतून सांगितले की, इंटेस्टाइन प्रत्यारोपणाचीही मोठी मागणी आहे, पण आपल्या देशात अवयवदानाची दर फारच कमी आहे. प्रति १० लाख लोकांवर एक व्यक्तींपेक्षा कमी दराने अवयवदान होते. उत्तराखंडसारख्या राज्यांमध्ये ही दर जवळजवळ नगण्य आहे. मात्र, तमिळनाडू, तेलंगाना, आंध्र प्रदेश, कर्नाटक, गुजरात, महाराष्ट्र यासारख्या राज्यांमध्ये अवयवदान करणाऱ्यांची संख्या जास्त आहे.
हेही वाचा..
पंतप्रधान इथियोपियातून ओमानकडे रवाना
इलेक्ट्रॉनिक्स मॅन्युफॅक्चरिंग क्लस्टरमुळे सुमारे १.८० लाख रोजगारनिर्मिती
आंतरराष्ट्रीय स्तरावर पाहता, स्पेन जगातील अवयवदान करणाऱ्या देशांमध्ये अग्रगण्य आहे. इथे वर्ष २०२४ मध्ये ५२.६ लोकांवर प्रति मिलियन दराने अवयवदान झाले. त्यांनी सांगितले की, ही यशस्विता स्पॅनिश मॉडेलमुळे शक्य झाली आहे. ते म्हणाले की, उत्तराखंडमध्ये एम्स अंतर्गत बहु अवयव प्रत्यारोपण शस्त्रक्रिया केंद्र स्थापन केले पाहिजे. हे फक्त अशा लोकांना मदत करणार नाही ज्यांना प्रत्यारोपणाची आवश्यकता आहे, तर ज्यांनी किंवा ज्यांच्या कुटुंबीयांनी अवयवदान केले त्यांचा सन्मानही सुनिश्चित करेल.
त्यांनी सांगितले की, अवयव अपयश देशात सामान्य समस्या बनत आहे. देशात अवयव प्रत्यारोपणाची आवश्यकता सतत वाढत आहे, पण उपलब्ध क्षमता तुलनेत ही सेवा खूपच कमी आहे. त्यांनी उत्तराखंडच्या आरोग्य सेवांचा उल्लेख करत, राज्यात मल्टी ऑर्गन ट्रांसप्लांट सर्जरी सेंटर उघडण्याची आवश्यकता अधोरेखित केली. उच्च स्तरीय आरोग्य सेवा सुधारण्यासाठी हा उपक्रम आवश्यक आहे.
