१५ जुलै रोजी भारत आपल्या एका वीर सुपुत्राची – कॅप्टन नीकेझाकू केंगुरीज यांची जयंती साजरी करतो. कारगिल युद्धात त्यांनी दाखवलेल्या अद्वितीय शौर्य आणि बलिदानामुळे देशाचे नाव गौरवाने उजळले. नागालँडच्या कोहिमा जिल्ह्यातील नेरहेमा गावात जन्मलेल्या केंगुरीज कुटुंबातील ते १३ भावंडांपैकी दुसऱ्या क्रमांकाचे होते. लहानपणापासून निर्भय आणि समर्पित असलेले नीकेझाकू कुटुंबात आणि मित्रांमध्ये “नेइबू” नावाने ओळखले जायचे, तर सैन्यातील सहकाऱ्यांनी त्यांना प्रेमाने “नींबू साहेब” असे संबोधले.
नीकेझाकू यांनी जलूकी येथील सेंट जेवियर स्कूलमधून शिक्षण घेतले आणि कोहिमा सायन्स कॉलेजमधून पदवी प्राप्त केली. १९९४ ते १९९७ या काळात ते एका शाळेत शिक्षक होते, पण देशसेवेची ओढ त्यांना १२ डिसेंबर १९९८ रोजी भारतीय लष्करात घेऊन आली. त्यांना आर्मी सर्व्हिस कोअर (ASC) मध्ये अधिकारी म्हणून नियुक्त करण्यात आले. काही महिन्यांनी त्यांची नियुक्ती राजपूताना रायफल्स बटालियनमध्ये झाली आणि लवकरच त्यांना कारगिल युद्धात तोलोलिंग सेक्टरमध्ये पाठविण्यात आले. कॅप्टन केंगुरीज यांच्यावर शत्रूच्या मशीनगन पोस्टवर ताबा मिळवण्याची जबाबदारी होती. सततच्या पाकिस्तानी गोळीबारात आणि बर्फाच्छादित कठीण पर्वतरांगेतही त्यांनी धैर्य सोडले नाही. त्यांच्या तुकडीने पाच दिवस सातत्याने लढा दिला. १८ जून १९९९ रोजी एका जबरदस्त मोर्टार हल्ल्यात अनेक जवान शहीद झाले आणि स्वतः कॅप्टन केंगुरीज यांच्या पोटात गोळी लागली.
हेही वाचा..
आपत्तीच्या १४ दिवसांनंतर मंडी जिल्ह्यात शाळा सुरु
‘उदयपूर फाईल्स’वरील बंदीविरोधात याचिकेवर सुप्रीम कोर्टात सुनावणी होणार
‘शिवसेना’ आणि ‘धनुष्यबाण’ कुणाचे हे ऑगस्टमध्ये स्पष्ट होईल?
कांवड यात्रा : “भाविकांची सुविधा व सुरक्षा सर्वोपरि”
परिस्थिती अत्यंत गंभीर होती, तरीही मागे हटणे त्यांच्या स्वभावात नव्हते. त्यांनी दोरीच्या साहाय्याने बर्फाळ खडकांवर चढाई सुरू ठेवली. १६,००० फूट उंची, -१० अंश तापमान आणि अंगात गोळी असूनही त्यांची जिद्द अबाधित राहिली. बूट घसरत असल्यामुळे त्यांनी नंगे पाय चढाई सुरू ठेवली. त्यांनी स्वतःला दोरीच्या मदतीने वर खेचत RPG (रॉकेट प्रोपेल्ड ग्रेनेड) ने शत्रूच्या बंकरवर हल्ला केला. जवळ येणाऱ्या पाकिस्तानी सैनिकांशी त्यांनी बंदुका आणि चाकूंनी संघर्ष केला. बंकर पूर्णतः नष्ट होईपर्यंत ते लढत राहिले.
शेवटी, एका गोळीने ते जखमी होऊन खडकावरून घसरले आणि वीरगतीला प्राप्त झाले. मात्र त्यांचा बलिदान वाया गेला नाही – त्यांच्या तुकडीने शत्रूला मागे हटवले आणि तोलोलिंगवर तिरंगा फडकवला. आजही “नींबू साहेब” म्हणजेच कॅप्टन नीकेझाकू केंगुरीज यांची कहाणी देशभक्ती, शौर्य आणि बलिदानाची अमर प्रेरणा आहे. त्यांचे जीवन प्रत्येक भारतीयासाठी प्रेरणादायी आहे आणि त्यांच्या धैर्याला विसरता येणार नाही. कॅप्टन केंगुरीज यांना मरणोत्तर भारताचा दुसऱ्या क्रमांकाचा सर्वोच्च शौर्य पुरस्कार ‘महा वीर चक्र’ देऊन सन्मानित करण्यात आले. आर्मी सर्व्हिस कोअरमधील ते पहिले आणि एकमेव अधिकारी आहेत, ज्यांना हा बहुमान प्राप्त झाला.
