२२ एप्रिल रोजी पहलगाममध्ये झालेल्या दहशतवादी हल्ल्याच्या प्रत्युत्तरात भारतीय सैन्याने ‘ऑपरेशन सिंदूर’ अंतर्गत पाकिस्तान आणि पीओकेमधील नऊ दहशतवादी तळ उद्ध्वस्त केले. भारतीय सशस्त्र दलांच्या या कारवाईनंतर अस्वस्थ झालेल्या पाकिस्तानने गुरुवारी रात्री एलओसी आणि सीमावर्ती भागात क्षेपणास्त्र, ड्रोन आणि अन्य शस्त्रास्त्रांनी हल्ला करण्याचा प्रयत्न केला. मात्र भारतीय सैन्याने पाकिस्तानच्या सर्व हवाई हल्ल्यांना पूर्णतः निष्फळ ठरवले. एकही क्षेपणास्त्र भारतीय हद्दीत येऊन पडले नाही.
काही दिवसांपूर्वी ‘ऑपरेशन सिंदूर’ अंतर्गत भारतीय सशस्त्र दलांनी सीमापार दहशतवादी तळांवर अचूक हल्ले करत त्यांना यशस्वीरित्या नष्ट केले. या ऑपरेशनने जगाला स्पष्ट संदेश दिला आहे की, भारत केवळ आपल्या आकाशाचे रक्षण करत नाही, तर शत्रूच्या हवाई हद्दीत घुसून अचूक प्रत्युत्तर देण्याची क्षमता देखील ठेवतो. भारताच्या हवाई संरक्षण यंत्रणेत झालेल्या सुधारणांचे श्रेय नरेंद्र मोदी सरकारला जाते. या सरकारने युद्धसामग्रीतील कमतरता दूर करत नवीन आणि जागतिक दर्जाच्या शस्त्रास्त्रांचा समावेश करून सुरक्षा यंत्रणेचा पुनरुज्जीवन केला आहे.
हेही वाचा..
आपल्याकडे पीओके परत घेण्याची क्षमता
भारताच्या हल्ल्यानंतर डॉन दाऊद इब्राहिमची तंतरली, पाकिस्तानातून पळाला?
‘आकाशतीर’ने कसा घेतला पाकिस्तानी ड्रोन्सचा अचूक वेध
भारत-पाकिस्तान तणाव: एमएस धोनीलाही राहावे लागेल तयार?
रशियन एस-400 क्षेपणास्त्र प्रणाली आणि राफेल लढाऊ विमानांनी पाकिस्तानचे हवाई हल्ले निष्फळ ठरवण्यात महत्त्वाची भूमिका बजावली. विशेष म्हणजे, ही दोन्ही साधने एनडीए सरकारच्या काळात भारताच्या संरक्षण व्यवस्थेचा भाग बनली. भारतीय सशस्त्र दलांनी दाखवलेली त्वरित आणि समन्वित प्रतिक्रिया ही त्यांच्या वायु संरक्षण यंत्रणेमुळे शक्य झाली, जी मोदी सरकारच्या नेतृत्वाखाली गेल्या ११ वर्षांत बांधण्यात आली आहे.
मानवरहित हवाई प्रणाली (UAS) ग्रिड, ट्रायम्फ एअर डिफेन्स सिस्टीम, बराक-8 क्षेपणास्त्र, जमिनीवरून हवेत मारा करणाऱ्या क्षेपणास्त्र प्रणाली आणि डीआरडीओची ड्रोनविरोधी तंत्रज्ञान या सर्वांनी मिळून भारतावर होणाऱ्या हवाई हल्ल्यांचा पूर्णपणे निषेध केला. ‘ऑपरेशन सिंदूर’ अंतर्गत जेव्हा भारताने पाकिस्तान आणि पीओकेमधील दहशतवादी तळांवर हल्ला केला, तेव्हा भारतीय सैन्याने लाहोरमध्ये चीनकडून पुरवण्यात आलेली HQ-9 वायु संरक्षण प्रणाली नष्ट केली आणि महत्त्वाच्या रडार प्रणालींनाही नुकसान पोहोचवले.
२०१४ पासून पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांच्या नेतृत्वाखालील सरकारने भारताच्या हवाई संरक्षण प्रणालीचे सुस्थितीकरण करत महत्त्वाचे संरक्षण खरेदी केली आहे. २०१८ मध्ये भारताने ५ एस-400 ट्रायम्फ स्क्वाड्रन्ससाठी ३५,००० कोटींचा करार केला होता. यापैकी तीन स्क्वाड्रन्स आता चीन आणि पाकिस्तानच्या सीमांवर तैनात आहेत. २०१७ मध्ये भारताने इस्रायलसोबत २.५ अब्ज डॉलर्सचा करार करून बराक-8 मध्यम-मार्गांच्या जमिनीवरून हवेत मारा करणाऱ्या क्षेपणास्त्र प्रणाली (MR-SAM) खरेदी केल्या. या प्रणाली आता बठिंडा सारख्या फ्रंटलाइन तळांवर सुरक्षा पुरवत आहेत.
स्वदेशी आकाश क्षेपणास्त्र बॅटऱ्या आणि डीआरडीओने विकसित केलेली काउंटर ड्रोन प्रणाली यांच्या समावेशामुळे भारताला अधिक शस्त्रसामग्री प्राप्त झाली. तसेच २०२४ मध्ये सैन्याने शत्रूच्या UAV ला जाम करण्यासाठी आणि निष्क्रिय करण्यासाठी मॅन पोर्टेबल काउंटर ड्रोन सिस्टीम (MPCDS) तैनात केल्या. २०२१ मध्ये आत्मघातकी ड्रोनसाठी ऑर्डर देण्यात आली होती आणि आता त्यांचे उत्पादन भारतात होत आहे. या ड्रोनने विविध सेक्टर्समध्ये समन्वित आणि अचूक हल्ले केले, ज्यामुळे पाकिस्तानची सुरक्षा पूर्णपणे अपयशी ठरली.
याशिवाय, इस्रायली मूळचे हारोप ड्रोन, जे आता भारतातच बनवले जात आहेत, ते कराची आणि लाहोरमध्ये वायु संरक्षण सुविधांवर लक्ष्य ठेवण्यासाठी आणि नष्ट करण्यासाठी तैनात करण्यात आले होते. या सर्व प्लॅटफॉर्म्सच्या जोडीला स्कॅल्प आणि हॅमर क्षेपणास्त्रांनी सज्ज राफेल लढाऊ विमानांची रणनीतिक तैनाती करून भारताने अचूक सर्जिकल क्षमतेसह आपली ताकद दाखवून दिली. ‘ऑपरेशन सिंदूर’ ने जगाला हे स्पष्ट करून दाखवले आहे की, भारत केवळ आपल्या आकाशाचे रक्षण करू शकतो असे नाही, तर आता त्यावर नियंत्रण ठेवण्याची क्षमता देखील बाळगतो.
