कचनार हा केवळ सौंदर्यवर्धक वृक्ष नाही, तर तो औषधी गुणधर्मांनी समृद्ध असलेला एक नैसर्गिक वरदान आहे. सांधेदुखी, थायरॉइड, पचनाच्या तक्रारी आणि त्वचाविकारांवर प्रभावी उपाय म्हणून कचनारला आयुर्वेदात महत्त्वाचे स्थान आहे.
कचनार म्हणजे काय?
कचनारचे वैज्ञानिक नाव ‘Bauhinia variegata’ आहे. हा वृक्ष भारतासह संपूर्ण दक्षिण आणि दक्षिण-पूर्व आशियामध्ये आढळतो. हिमाचल प्रदेश आणि इतर डोंगराळ भागांमध्ये हा विशेषतः लोकप्रिय आहे. याची मोहक फुले केवळ निसर्गाला शोभा आणत नाहीत, तर त्याला धार्मिक आणि औषधी महत्त्व देखील आहे.
वैज्ञानिक आणि औषधी महत्त्व
इंटरनॅशनल जर्नल ऑफ फार्मास्युटिकल सायन्सेसमध्ये प्रकाशित झालेल्या अभ्यासानुसार, कचनारचा उपयोग आयुर्वेद, सिद्ध, युनानी आणि पारंपरिक चीनी औषधशास्त्रात विविध विकारांच्या उपचारांसाठी केला जातो.
✔ थायरॉइड व शरीरातील गाठींवर प्रभावी – कचनारच्या फुलांचा आणि सालाचा उपयोग थायरॉइड आणि लिम्फ नोड्समध्ये गाठी निर्माण होण्याच्या समस्यांवर केला जातो. आयुर्वेदात कचनार गुग्गुल नावाने प्रसिद्ध औषध याच वनस्पतीपासून तयार होते.
✔ पचनसंस्था सुधारते – कचनाराच्या कळ्यांची भाजी केली जाते, जी कब्ज, अपचन आणि गॅसच्या समस्यांवर प्रभावी असते.
✔ त्वचेसाठी उपयुक्त – याच्या फुलांमध्ये अँटीसेप्टिक आणि अँटी-इंफ्लेमेटरी गुणधर्म असून, फोडे, खाज, दाद आणि त्वचेच्या जळजळीवर उपयुक्त आहे.
✔ मधुमेह आणि रक्तशुद्धीकरणासाठी फायदेशीर – कचनार रक्तशुद्ध करणारे गुणधर्म बाळगतो आणि मधुमेह नियंत्रित करण्यास मदत करतो.
✔ सांधेदुखी आणि सूज कमी करते – कचनाराच्या सालीचा काढा सांधेदुखी आणि सूज कमी करण्यासाठी प्रभावी मानला जातो.
हेही वाचा :
मुंबईत १३ महिन्यांत ६५ लाख वाहन चालकांनी नियम मोडले
विग्नेश पुथुर पदार्पणाच्या सामन्यात चमकला!
मुरादाबादमध्ये बनावट आधार केंद्राचा पर्दाफाश, सपा कार्यकर्ता वाजिद मलिकला अटक!
धार्मिक आणि सांस्कृतिक महत्त्व
भारतात देवी लक्ष्मी आणि सरस्वतीच्या पूजेत कचनार अर्पण करण्याची परंपरा आहे. अनेक ठिकाणी याचे फुल धार्मिक समारंभांमध्ये वापरले जाते.
हिमाचली पदार्थांमध्ये कचनार
हिमाचल प्रदेशात कचनाराच्या कळ्यांपासून बनवली जाणारी भाजी ‘कराली’ किंवा ‘करयालटी’ म्हणून ओळखली जाते. ही चविष्ट असून पोषणमूल्यांनी समृद्ध असते.
निसर्गाचा बहुमूल्य ठेवा
कचनार हा केवळ औषधी गुणधर्मांनी युक्त नसून, तो आरोग्यासाठी बहुपयोगी आहे. त्यामुळे नैसर्गिक उपाय शोधणाऱ्यांसाठी हा एक उत्तम पर्याय आहे.
