जागतिक आरोग्य संघटनेने (WHO) पारंपरिक वैद्यकीय प्रणालींमध्ये, विशेषतः आयुष (आयुर्वेद, योग, निसर्गोपचार, युनानी, सिद्ध, सोवा रिग्पा आणि होमिओपॅथी) क्षेत्रात आर्टिफिशियल इंटेलिजन्स (AI) एकत्रित करण्याच्या भारताच्या आघाडीच्या प्रयत्नांचे कौतुक केले आहे. यासंदर्भात माहिती आयुष मंत्रालयाने दिली आहे. WHO ने आपल्या “पारंपरिक वैद्यकशास्त्रात AI” या तांत्रिक अहवालात भारताच्या प्रयत्नांना विशेष महत्त्व दिले असून, पारंपरिक उपचारपद्धतींमध्ये डिजिटल तंत्रज्ञानाचा वापर कसा केला जात आहे हे स्पष्ट केले आहे.
मंत्रालयाने स्पष्ट केले की, भारताकडून प्रस्ताव मांडल्यानंतर WHO ने AI चा पारंपरिक वैद्यकात उपयोग करण्यासाठी प्रथमच रोडमॅप तयार केला. हा प्रस्ताव पारंपरिक वैद्यकासाठी मजबूत वैज्ञानिक इकोसिस्टीम तयार करण्यासाठी भारताच्या नेतृत्वाचे द्योतक असल्याचे मंत्रालयाने म्हटले आहे. केंद्रीय आयुष राज्यमंत्री (स्वतंत्र प्रभार) प्रतापराव जाधव म्हणाले, “WHO च्या तांत्रिक दस्तऐवजामधील भारताच्या AI-आधारित उपक्रमांमुळे आपल्या प्राचीन वैद्यकीय परंपरांना आधुनिक तंत्रज्ञानाशी जोडण्याचा भारतीय वैज्ञानिकांचा निष्ठावान दृष्टिकोन दिसतो.”
हेही वाचा..
वैमानिकांच्या संभाषणावरून घाईघाईने निष्कर्ष काढू नका!
शिवगंगा कोठडीतील मृत्यू प्रकरण : सीबीआयचा तपास सुरू
मणिपूरमध्ये आठ अतिरेक्यांना अटक!
जग्वार फायटर जेटचा ब्लॅक बॉक्स मिळाला!
या उपक्रमांमध्ये नाडी वाचन, जिभेचे परीक्षण, प्रकृतीचे मूल्यांकन यांसारख्या आयुर्वेद, सिद्ध, युनानी, सोवा रिग्पा आणि होमिओपॅथीमधील निदान प्रणालींना मशीन लर्निंग व डीप न्यूरल नेटवर्कसह जोडले गेले आहे. जाधव यांनी सांगितले की, “SAHI पोर्टल, नमस्ते पोर्टल आणि आयुष रिसर्च पोर्टल यांसारख्या डिजिटल प्लॅटफॉर्म्सद्वारे भारत आपल्या हजारो वर्षांच्या वैद्यकीय परंपरेचे जतन करत आहे, तसेच व्यक्तिकेंद्रित, पुराव्यावर आधारित आणि जागतिक स्तरावर उपलब्ध आरोग्यसेवेचे भविष्य घडवत आहे.”
WHO च्या अहवालात आयुर्जेनोमिक्स या संकल्पनेवरही प्रकाश टाकण्यात आला आहे. ही संकल्पना जीनोमिक्सला आयुर्वेदिक सिद्धांतांशी जोडते आणि AI आधारित विश्लेषणाच्या साहाय्याने रोगांचे पूर्वसंकेत ओळखून वैयक्तिक सल्ला देण्यास मदत करते. यामुळे आधुनिक आजारांसाठी हर्बल उपचारांची आणविक व आनुवंशिक पातळीवर चिकित्सा करण्याचे कार्यही पुढे आले आहे. आयुष मंत्रालयाचे सचिव वैद्य राजेश कोटेचा यांनी सांगितले, “हे AI सक्षम प्लॅटफॉर्म भारताच्या पारंपरिक उपचार पद्धतींचे संरक्षण, प्रमाणीकरण करत असून, त्यांना जागतिक साक्ष्याधारित डिजिटल आरोग्य प्रणालीमध्ये समाविष्ट करत आहेत.”
WHO ने पारंपरिक ज्ञान डिजिटल लायब्ररी (TKDL) चेही विशेष कौतुक केले असून, ही लायब्ररी स्वदेशी वैद्यकीय वारशाच्या जतनासाठी व जबाबदारीने वापरासाठी जागतिक आदर्श ठरली आहे. तसेच WHO ने ऑनलाइन सल्ला देण्यासाठी डिजिटल प्लॅटफॉर्म्स, आयुष वैद्यांसाठी डिजिटल साक्षरतेस प्रोत्साहन देणे आणि पारंपरिक वैद्यकसेवा मुख्य प्रवाहातील आरोग्यसेवांशी जोडण्यासाठी भारताच्या प्रयत्नांचेही विशेष कौतुक केले आहे.