अमेरिका चे सोळावे राष्ट्राध्यक्ष आणि ‘द ग्रेट लिबरेटर’ नावाने प्रख्यात अब्राहम लिंकन यांचे एक भाषण इतिहासाच्या सुवर्णाक्षरात नोंदले गेले आहे. १९ नोव्हेंबर १८६३ हीच ती तारीख होती. याच दिवशी राष्ट्राध्यक्ष अब्राहम लिंकन यांनी गेटिसबर्गच्या युद्ध क्षेत्रात उभे राहून असे भाषण केले, जे अवघे दोन मिनिटांचे होते, पण ज्याचा प्रभाव शतके उलटून गेल्यानंतरही तितकाच टिकून आहे.
अमेरिकन गृहयुद्ध आपल्या सर्वात रक्तरंजित टप्प्यात होते. काही महिन्यांपूर्वीच गेटिसबर्गची लढाई झाली होती, ज्यामध्ये हजारो सैनिक मारले गेले होते. त्याच ठिकाणी एका सैनिक स्मारकाच्या स्थापनेसाठी कार्यक्रम ठेवण्यात आला होता, आणि मुख्य भाषण एका प्रसिद्ध वक्त्याने, एडवर्ड एव्हरेट यांनी जवळपास दोन तास दिले. पण जगाला जे लक्षात राहिले, ते म्हणजे लिंकन यांचे २७२ शब्द. इतके कमी, पण इतके प्रभावी की आजही लोकशाहीची व्याख्या समजावून सांगताना सर्वप्रथम हेच भाषण आठवले जाते.
हेही वाचा..
मॅकॉलेने भारतीय शिक्षणावर लादलेली गुलामी १० वर्षांत फेकून देऊया!
एस.एस. राजामौली यांच्याविरोधात तक्रार
“हिंदूंच्या श्रद्धांशी खेळण्याचा प्रयत्न करू नका!”
मुंबईसह उपनगरांमध्ये परवडणारी घरे मिळणार! राज्य मंत्रिमंडळात घेतला ‘हा’ निर्णय
लिंकन यांनी आपल्या भाषणाची सुरुवात त्या तत्त्वांपासून केली ज्यावर अमेरिका उभारली गेली—समता, स्वातंत्र्य आणि लोकशाहीची आशा. त्यांनी सांगितले की हे राष्ट्र स्वातंत्र्यामध्ये जन्मले असून सर्व मानव समान आहेत. त्यामुळे हा युद्ध फक्त जमिनीसाठी नाही, तर त्या विचारासाठी लढला जात आहे जो मानव समानतेला सर्वोच्च मानतो. त्यांनी शहीदांना असा सन्मान दिला जो शब्दांपेक्षा मोठा होता—हे सांगून की आपण त्यांचा सन्मान शब्दांनी नव्हे, तर त्यांचे अधूरे काम पूर्ण करून करू शकतो. हे ‘अधुरे काम’ होते असे राष्ट्र सुरक्षित ठेवणे “जे जनतेचे, जनतेसाठी आणि जनतेद्वारे संचालित असते.” (ऑफ द पीपल, बाय द पीपल, अँड फॉर द पीपल)
गेटिसबर्ग भाषणाची खास गोष्ट म्हणजे त्याची संक्षिप्तता. लिंकन जाणत होते की युद्धाने अमेरिकेची आत्मा विदीर्ण झाली होती आणि लोकांना लांब भाषण नव्हे तर सरळ, साधी सत्यता हवी होती. त्यांनी देशाला सांगितले की खरे स्मारक दफन सैनिकांचे मैदान नसून, ती बांधिलकी आहे जी लोक त्यांच्या बलिदानाला पुढे नेण्यासाठी दाखवतील. म्हणूनच त्यांचे दोन मिनिटांचे भाषण एका राष्ट्रीय वचनात परिवर्तित झाले—की लोकशाही चालू राहील, आणि हे युद्ध राष्ट्राला अधिक मजबूत, समान आणि स्वतंत्र ओळख देईल.
आज, गेटिसबर्ग भाषणाला जगातील महानतम भाषणांपैकी एक मानले जाते. ते शाळांमध्ये शिकवले जाते, राजकीय संवादाचे आदर्श उदाहरण मानले जाते आणि लोकशाहीच्या मूलभूत संकल्पनांचे प्रतीक मानले जाते.
