आर्थिक वर्ष २०२५ मध्ये स्मार्टफोन निर्यात २ लाख कोटी रुपयांचा टप्पा ओलांडला असून, यामध्ये फक्त आयफोनचा वाटा सुमारे १.५ लाख कोटी रुपये आहे. आयटी मंत्रालयाने २२,९१९ कोटी रुपयांच्या ‘इलेक्ट्रॉनिक्स कंपोनेंट मॅन्युफॅक्चरिंग स्कीम’ (ईसीएमएस) ची अधिसूचना जारी केली आहे, जी भारताला इलेक्ट्रॉनिक्स उत्पादनासाठी एक जागतिक केंद्र बनवण्याच्या दिशेने एक महत्त्वपूर्ण पाऊल आहे.
केंद्रीय मंत्री अश्विनी वैष्णव यांच्या म्हणण्यानुसार, ही स्कीम मंत्रिमंडळाच्या निर्णयाच्या अनुषंगाने अधिसूचित करण्यात आली आहे. त्यांनी सांगितले, “आपली सरकार नेहमी खुले विचारांची, सल्लामसलत करणारी आणि सर्वसमावेशक राहिली आहे. कोणताही कायदा किंवा धोरण अंतिम रूप देण्यापूर्वी आम्ही सर्व संबंधितांचे मत विचारात घेतो.”
हेही वाचा..
रेपो दरात २५ आधार अंकांची कपात
मालेगावच्या मशिदीत मुस्लिम मौलवींनी काय भूमिका मांडली?
पंतप्रधान मोदींनी केला ‘णमोकार महामंत्र’ जप
गेल्या दशकात, भारतात इलेक्ट्रॉनिक्स उत्पादनात पाच पट आणि निर्यातीमध्ये सहा पटहून अधिक वाढ झाली आहे. निर्यातीचा सीएजीआर २० टक्क्यांहून अधिक तर उत्पादनाचा सीएजीआर १७ टक्क्यांहून अधिक नोंदवण्यात आला आहे. केंद्रीय मंत्र्यांनी सांगितले की, “अल्पावधीतच भारतात इलेक्ट्रॉनिक्स उत्पादनाचा एक विस्तृत इकोसिस्टम निर्माण झाला आहे, ज्यामध्ये कंपोनेंट उत्पादक आणि विविध प्रकारचे खेळाडू सहभागी आहेत. सध्या ४०० हून अधिक उत्पादन युनिट्स कार्यरत आहेत – मोठ्या आणि लहान अशा दोन्ही प्रकारच्या – ज्या विविध प्रकारच्या इलेक्ट्रॉनिक कंपोनेंट्सचे उत्पादन करतात.”
आंतरराष्ट्रीय उद्योगातील प्रवाह स्पष्ट करताना, त्यांनी सांगितले की भारताची इलेक्ट्रॉनिक्स मॅन्युफॅक्चरिंग यात्रा विविध टप्प्यांतून गेली आहे – रेडीमेड वस्तूंनी सुरुवात, सब-असेम्ब्लीकडे वाटचाल आणि आता ‘डीप कंपोनेंट मॅन्युफॅक्चरिंग’च्या महत्त्वपूर्ण टप्प्यात प्रवेश. हा टप्पा मूल्यवर्धन, आत्मनिर्भरता आणि एक सशक्त इकोसिस्टम घडवण्याच्या दृष्टीने महत्त्वपूर्ण मानला जातो. केंद्रीय मंत्र्यांच्या मते, ही योजना ग्राहक इलेक्ट्रॉनिक्स, वैद्यकीय उपकरणे, ऑटोमोबाईल्स, पॉवर इलेक्ट्रॉनिक्स आणि इलेक्ट्रिकल ग्रीड यांसारख्या अनेक क्षेत्रांना लाभदायक ठरेल, ज्यामुळे देशाच्या अर्थव्यवस्थेला बळकटी मिळेल.
ही योजना विशेषतः निष्क्रिय इलेक्ट्रॉनिक घटकांवर केंद्रित असेल, ज्यांना या नव्या उपक्रमाअंतर्गत प्रोत्साहन दिलं जाईल. याउलट, सक्रिय घटक ‘इंडिया सेमीकंडक्टर मिशन’ अंतर्गत येतात. निष्क्रिय घटकांमध्ये रेझिस्टर्स, कॅपेसिटर्स, कनेक्टर्स, इंडक्टर्स, स्पीकर्स, रिले, स्विचेस, ऑसिलेटर्स, सेन्सर्स, फिल्म्स, लेन्सेस इत्यादींचा समावेश आहे. ही योजना इलेक्ट्रॉनिक्स उत्पादनात वापरल्या जाणाऱ्या भांडवली उपकरणांच्या डिझाइन आणि उत्पादनालाही समर्थन देईल.
रोजगारनिर्मिती ही सर्व अर्जदारांसाठी अनिवार्य अट असेल, यात कंपोनेंट उत्पादक आणि भांडवली उपकरण उत्पादक दोघांचाही समावेश असेल.
