शरीरातील कोमल, संवेदनशील आणि अत्यंत महत्त्वाच्या अवयवांपैकी एक म्हणजे डोळे, जे आपल्याला जगाची सुंदरता अनुभवण्याची संधी देतात. सध्याच्या काळात आपण तासन्‌तास स्क्रीनसमोर घालवतो आणि त्यामुळे डोळ्यांतील थकवा आणि कमजोरी ही सामान्य समस्या बनली आहे. मात्र, दररोज फक्त ५ ते १० मिनिटं काही विशिष्ट योगासने व प्राणायाम केल्यास डोळ्यांची दृष्टी वाढवता येते आणि डोळे आरोग्यदायी राहतात.
१. भस्त्रिका प्राणायाम
हा प्राणायाम डोळ्यांसाठी अत्यंत फायदेशीर आहे. यात झपाट्याने श्वास घेण्याची आणि सोडण्याची प्रक्रिया असते. एकावेळी २ ते ३ मिनिटेच करावा. भस्त्रिका प्राणायामामुळे डोळ्यांपर्यंत ऑक्सिजनचा पुरवठा वाढतो, ज्यामुळे दृष्टी स्पष्ट होते आणि डोळ्यांचा थकवा कमी होतो.
हेही वाचा..
मोदींच्या ११ वर्षांच्या काळाची नोंद सुवर्णाक्षरात व्हायला हवी
ICC न्यायाधीशांवर निर्बंध : इराणने केला निषेध
डोळ्यांना निरोगी ठेवण्यासाठी हे सोपे उपाय अवलंबा
२. त्राटक ध्यान
ही एक ध्यान पद्धत आहे ज्यात एखाद्या स्थिर बिंदूवर (जसे की मेणबत्तीची ज्योत) न पापणी हलवता एकटक पाहायचं असतं. हे शांत आणि अंधारात करावं. तज्ज्ञांनुसार नियमित त्राटक केल्यास डोळ्यांच्या स्नायूंना बळकटी मिळते, एकाग्रता वाढते आणि दृष्टी सुधारते. अभ्यासानंतर डोळे बंद करून काही मिनिटे विश्रांती घ्यावी.
३. डोळ्यांचे हालचालीचे व्यायाम
डोळे वर-खाली, उजवीकडे-डावीकडे आणि गोल फिरवण्याचा व्यायाम करावा. यामुळे डोळ्यांचे स्नायू सक्रिय राहतात, ताण कमी होतो आणि रक्तप्रवाह सुधारतो.
४. पापण्या झपकावणे
मोबाइल, लॅपटॉपवर काम करताना आपण कमी वेळा पापण्या झपकावतो, त्यामुळे डोळे कोरडे होतात. दर २०–३० सेकंदांनी, १० वेळा जलद पापण्या झपकवा. यामुळे डोळ्यांना आर्द्रता मिळते आणि कोरडेपणापासून संरक्षण होते.
५. पामिंग (हथेल्यांनी डोळे झाकणे)
हाताच्या दोनही तळव्यांना एकमेकांवर घासून गरम करावं आणि बंद डोळ्यांवर सौम्यपणे ठेवावं. १–२ मिनिटे गहिरी श्वास घ्यावी. यामुळे डोळ्यांना विश्रांती मिळते आणि मानसिक तणावही कमी होतो. या सर्व प्रक्रियांना नियमित वेळ देणं फक्त डोळ्यांसाठीच नव्हे, तर मानसिक शांततेसाठीही फायदेशीर ठरतं.
