कडवट पण असंख्य फायदे देणाऱ्या नीमाच्या पानांना आपण अनेकदा चावून खाल्लं असेल, पण कधी तिची फुलं खाल्ली आहेत का? उन्हाळ्याच्या दुपारी घराबाहेर पडायचं असेल तर आजी-आज्जी छोट्या, सौम्य सुगंध असलेल्या नीमाच्या फुलांनी बनवलेलं शरबत किंवा भुजिया हमखास देत असत. कारण? त्यामधील पोषक घटक. हे घटक केवळ लू (हीटवेव्ह) पासून बचाव करत नाहीत, तर उन्हाळ्यातील अनेक तक्रारींवर रामबाण उपाय ठरतात.
टेलर अ‍ॅण्ड फ्रान्सिस या जर्नलमध्ये जून २०२४ मध्ये प्रसिद्ध झालेल्या एका अभ्यासानुसार, नीमाच्या फुलांमध्ये अनेक औषधी गुणधर्म असल्याचं स्पष्ट झालं आहे. नीमाच्या इतर भागांच्या तुलनेत ही फुलं कमी हानिकारक आणि अधिक गुणकारी असल्याचे आढळून आले. क्लोरोफॉर्म, एथिल एसीटेट, इथेनॉल आणि मेथनॉल अशा विविध सॉल्व्हंट्सचा वापर करून फुलांमधील फायटोकेमिकल्स वेगवेगळ्या पद्धतीने वेगळे करण्यात आले. यामध्ये इथेनॉलने तयार केलेला अर्क मधुमेहविरोधी आणि कर्करोगविरोधी लढाईत सर्वात प्रभावी असल्याचं आढळून आलं.
हेही वाचा..
पुंछमध्ये दरीत बस कोसळून २ ठार, ४० जखमी
पावसाने दिल्लीच्या प्लेऑफच्या स्वप्नांवर पाणी फिरवलं!
हेटमायर बाहेर, शाई होपकडे पुन्हा नेतृत्वाची जबाबदारी!
भारतातील बहुतेक घरांमध्ये लोक नीमाचे औषधी गुण लहानपणापासून ऐकत आले आहेत. पानं आणि फांद्यांप्रमाणेच नीमाच्या फुलांनाही आयुर्वेदात औषध म्हणून मान्यता आहे. हे छोटे छोटे फुलं मोठ्या आजारांवर उपचार करू शकतात. उन्हाळ्यात नीमाची फुलं निसर्गाने मानवाला दिलेलं वरदान मानलं जातं. रोजच्या सेवनाने रक्त शुद्ध होतं, चेहऱ्यावर तेज येतं, आणि पिंपल्स, डागधब्बे, संसर्गापासून सुटका मिळते. यामध्ये असलेले अँटी-फंगल, अँटी-इंफ्लेमेटरी आणि अँटी-बॅक्टेरियल गुण आरोग्यासाठी अत्यंत फायदेशीर ठरतात.
नीमाच्या फुलांपासून तयार शरबत किंवा भुजिया, दोन्ही आरोग्यासाठी फायदेशीर आहेत. उत्तर भारतात याला मोहरीचं तेल आणि जिऱ्याची फोडणी देऊन भुजिया बनवतात, तर दक्षिण भारतात नीमाची फुलं विविध प्रकारच्या जेवणात वापरली जातात. नीमाचं शरबत पोटासाठी, पचनसंस्थेसाठी, रक्तशुद्धीसाठी आणि मधुमेहावर उपयुक्त आहे. यामुळे अपचन, वात, कब्ज यांसारख्या तक्रारींवरही नियंत्रण मिळवता येतं. त्याच्या सेवनामुळे पोटातील जंतही नष्ट होतात. यामध्ये अँटी-फंगल, अँटी-बॅक्टेरियल आणि अँटीसेप्टिक गुणधर्म असल्यामुळे त्वचारोगांवरही हे फायदेशीर आहे. यामुळे शरीराची प्रतिकारशक्ती वाढते आणि भूकही लागते. उन्हाळ्यातली उकाड्याची तीव्रता आणि उष्णतेमुळे आरोग्याच्या अनेक समस्या वाढतात, अशावेळी नीमाच्या फुलांचं शरबत शरीरासाठी संजीवनीसमान ठरतं.
