एका अभ्यासानुसार, मुले आणि किशोरांमध्ये श्रवणशक्ती कमी होण्यापासून वाचवण्यासाठी लसीकरण महत्त्वाची भूमिका बजावू शकते. या संशोधनात ऐकण्याच्या क्षमतेवर परिणाम करणाऱ्या २६ संसर्गजन्य रोगजंतूंची ओळख पटली आहे. जगभरात सुमारे १.५ अब्ज लोक किमान काही प्रमाणात ऐकण्याच्या समस्यांनी प्रभावित आहेत. जरी ही समस्या प्रामुख्याने वयोमानाशी संबंधित मानली जाते, तरी बालपणी आणि किशोरवयात होणारे संसर्गही एक महत्त्वाचा आणि तुलनेत कमी ज्ञात असलेला कारण आहे, जे अनेक वेळा टाळता येऊ शकतो. जागतिक आरोग्य संघटनेनुसार, रुबेला आणि विशिष्ट प्रकारच्या मेंदुज्वराविरुद्ध लसीकरणाद्वारे सुमारे ६० टक्के बाल श्रवण हानी टाळता येऊ शकते.
🔬 अभ्यासाचे निष्कर्ष
कॅनडाच्या मॉन्ट्रियल विद्यापीठातील संशोधकांसह एक टीमने वैज्ञानिक साहित्याचे सखोल पुनरावलोकन केले.
‘कम्युनिकेशन्स मेडिसिन’ या जर्नलमध्ये प्रकाशित अभ्यासात खालील रोगजंतूंचा उल्लेख आहे:
हेही वाचा..
मोदी सरकारची ११ वर्षे : संस्कृतीपासून गौरवापर्यंत
सोन्याचा दर वाढला; ९७ हजारावर पोहोचले
ऑस्ट्रेलियन पोलिसांच्या अमानुष वागणुकीमुळे भारतीय व्यक्तीची प्रकृती गंभीर
नीती आयोगाने राज्यांशी संरचित सहभाग वाढवण्यासाठी केले कार्यशाळेचे आयोजन
रुबेला आणि खसरा — विशेषतः गर्भावस्थेदरम्यान संसर्ग झाल्यास बाळाच्या श्रवण यंत्रणेवर गंभीर परिणाम, जन्मजात बहिरेपणा होऊ शकतो.
कण्ठमाला (मंप्स) विषाणू — आंतरिक कान व श्रवण तंत्रिकेचे नुकसान करून संवेदी ऐकणं कमी करू शकतो.
हेमोफिलस इन्फ्लुएंझा, स्ट्रेप्टोकोकस न्यूमोनिया, निसेरिया मेनिंजिटिडिस — हे मेंदुज्वराचे जीवाणू आहेत जे कायमस्वरूपी श्रवणहानी निर्माण करू शकतात.
🧠 नीती निर्माणामधील महत्त्व
प्रा. मीरा जौहरी, मॉन्ट्रियल विद्यापीठाच्या शालेय सार्वजनिक आरोग्य विभागातील प्राध्यापिका म्हणाल्या:
“जर एखाद्या लसीमुळे प्राण वाचू शकतात, तर त्यावर आधारित धोरणात्मक निर्णय घेणे योग्यच आहे.
मात्र, लसी ऐकण्याची क्षमता कमी होण्यासारख्या अन्य नुकसानींपासूनही वाचवतात – हे फायदेही लक्षात घेणे गरजेचे आहे.”
📌 शिफारसी
लसीच्या प्रभावाच्या मूल्यांकनात श्रवणशक्ती हानीचा विचार करण्यात यावा – मग ती विकासाच्या टप्प्यावर असो वा आधीच बाजारात असलेल्या लसीसाठी असो.
हे घटक नवीन लसींच्या संशोधनाला दिशा देऊ शकतात आणि जनआरोग्य धोरणात अधिक व्यापक समावेश होऊ शकतो.
निष्कर्षतः, लसीकरण हे केवळ प्राणरक्षणापुरते मर्यादित नसून, दीर्घकालीन गुणवत्तापूर्ण जीवनासाठी महत्त्वाचे आहे, विशेषतः ऐकण्यासारख्या क्षमतांचे संरक्षण करण्यासाठी.
