आर्थिक विज्ञानात नोबेल पुरस्कार दोन अमेरिकन, एका ब्रिटिश प्राध्यापकाला

स्वीडनच्या राजधानी स्टॉकहोममध्ये आज अर्थशास्त्रातील नोबेल पुरस्कार जाहीर करण्यात आला. आर्थिक विज्ञानात स्वेरिग्स रिक्सबँक नोबेल पुरस्कार २०२५ ची घोषणा रॉयल स्वीडिश अकॅडमी ऑफ सायन्सेस मध्ये दुपारी ३.१५ वाजता करण्यात आली. हा पुरस्कार आर्थिक विकासातील इनॉव्हेशनच्या अभ्यासासाठी दिला गेला आहे. या वर्षी हा नोबेल पुरस्कार तीन अर्थशास्त्रज्ञांना मिळाला आहे: जोएल मोकिर (अमेरिका), पीटर हॉविट (अमेरिका) आणि फिलिप एघियन (यूके).

नोबेल समितीने सांगितले की, या अर्थशास्त्रज्ञांनी दाखवले की इनॉव्हेशनमुळे कसे आर्थिक विकासाचे मार्ग उघडतात. तंत्रज्ञान वेगाने बदलते आणि त्याचा सर्वांवर परिणाम होतो. नोबेल प्राइज ऑर्गनायझेशन च्या मते, पुरस्काराचा अर्धा भाग जोएल मोकिर यांना “तांत्रिक प्रगतीद्वारे सतत विकासासाठी आवश्यक अटी ओळखण्यासाठी” दिला जाईल, तर उर्वरित अर्धा भाग फिलिप एघियन आणि पीटर हॉविट यांना “क्रिएटिव्ह डिस्ट्रक्शनद्वारे सतत विकासाच्या सिद्धांतासाठी” मिळेल.

हेही वाचा..

ईडीने कॉनकास्ट स्टील प्रकरणात मालमत्ता केली जप्त

बंगालमध्ये महिलांना सुरक्षितता नाही

नर्सच्या छळाची तक्रार पंतप्रधान कार्यालयात पोहोचल्यानंतर एम्सचे वरिष्ठ सर्जन निलंबित

“प्रत्येक रस्त्यावर पोलिस तैनात करता येत नाहीत” दुर्गापूर प्रकरणावर तृणमूल खासदाराची मुक्ताफळे

मोकिर यांनी सतत विकासाचे नवीन सामान्य का बनते, हे उलगडण्यासाठी ऐतिहासिक स्रोतांचा वापर केला. एघियन आणि हॉविट यांनी सतत विकासामागील यंत्रणा देखील अभ्यासली. १९९२ मधील एका लेखात त्यांनी क्रिएटिव्ह डिस्ट्रक्शन नावाचा गणितीय मॉडेल तयार केला आणि दाखवले की जेव्हा एखादे नवीन आणि उत्कृष्ट उत्पादन बाजारात येते, तेव्हा जुने उत्पादन विकणाऱ्या कंपन्यांना तोटा होतो. नवीन उत्पादने आणि उत्पादनाचे मार्ग जुन्या पद्धती बदलत राहतात, आणि ही प्रक्रिया कधीच संपत नाही. हीच सतत आर्थिक विकासाची आधारशिला आहे, ज्यामुळे जगभरातील लोकांचे जीवनमान, आरोग्य आणि जीवनस्तर सुधारतात.

हा पुरस्कार त्या अर्थशास्त्रज्ञांना दिला जातो ज्यांच्या संशोधनामुळे अर्थव्यवस्था समजून घेणे आणि तिच्या समस्यांचे निराकरण करण्यास मोठे योगदान मिळाले आहे. “अर्थशास्त्राचा नोबेल पुरस्कार” म्हणून ओळखला जातो, पण तांत्रिकदृष्ट्या हा नोबेलच्या मूळ पाच पुरस्कारांपैकी नाही. १९६९ मध्ये स्वीडिश सेंट्रल बँक ने हा पुरस्कार स्थापन केला, आणि विजेत्यांची निवड रॉयल स्वीडिश अकॅडमी ऑफ सायन्सेस करते.