महिला आणि पुरुष यांच्यातील नैराश्याचे जीन्स वेगळे

ऑस्ट्रेलियातील शास्त्रज्ञांनी नैराश्य (डिप्रेशन) संबंधित एक महत्त्वाचे रहस्य उलगडले आहे. या संशोधनात असे आढळले की महिला आणि पुरुष केवळ नैराश्य वेगवेगळ्या प्रकारे अनुभवतातच नाहीत, तर त्यांच्या डीएनएमध्ये (DNA) — म्हणजेच जीनमध्ये — त्याच्या वेगळ्या कारणांचा सहभाग असतो. या शोधामुळे नैराश्याच्या उपचारांसाठी नवे आणि अधिक प्रभावी मार्ग खुले होऊ शकतात. हे संशोधन क्यूआयएमआर बर्गहोफर मेडिकल रिसर्च इन्स्टिट्यूट (QIMR Berghofer Medical Research Institute) येथील शास्त्रज्ञांनी केले असून, ते प्रतिष्ठित वैज्ञानिक नियतकालिक ‘नेचर कम्युनिकेशन्स’ (Nature Communications) मध्ये प्रसिद्ध झाले आहे.

संशोधनानुसार, महिलांमध्ये नैराश्य होण्याची शक्यता पुरुषांच्या तुलनेत जवळपास दुप्पट असते आणि त्यामागे जेनेटिक (अनुवांशिक) घटकांचा मोठा वाटा आहे. अभ्यासात असे आढळले की महिलांच्या डीएनएमध्ये नैराश्याशी संबंधित सुमारे १३,००० जीन व्हेरिएंट्स (genetic variants) आहेत, त्यापैकी सुमारे ६,००० व्हेरिएंट्स फक्त महिलांमध्येच आढळतात. तर सुमारे ७,००० व्हेरिएंट्स पुरुष आणि महिला दोघांमध्ये समान प्रमाणात आढळतात.

हेही वाचा..

रसायनशास्त्रातील नोबेल पुरस्कार जपान, ऑस्ट्रेलिया आणि अमेरिकेच्या शास्त्रज्ञांना

भारत हा जगाचा विश्वासार्ह भागीदार

ज्योती सिंह यांची मुख्यमंत्री योगींकडे न्यायाची मागणी

झुबीन गर्ग मृत्यू प्रकरणी आसाम पोलिसात डीएसपी असलेल्या चुलत भावाला अटक!

या संशोधनाच्या प्रमुख शास्त्रज्ञ डॉ. ब्रिटनी मिशेल (Dr. Brittany Mitchell) यांनी सांगितले, आजपर्यंत नैराश्यावर झालेल्या बहुतेक संशोधनांमध्ये पुरुषांवर जास्त लक्ष केंद्रित केले गेले होते. त्यामुळे महिलांमधील नैराश्याचे स्वरूप समजणे कठीण झाले होते. मात्र या नव्या अभ्यासाने स्पष्ट केले आहे की महिलांमधील नैराश्याच्या आनुवंशिक कारणांमध्ये स्पष्ट फरक आहे — आणि म्हणूनच त्यांच्या लक्षणांमध्येही भिन्नता दिसते.” त्या पुढे म्हणाल्या, “उदाहरणार्थ, महिलांमध्ये नैराश्याच्या काळात वजन वाढणे किंवा घटणे, थकवा येणे अशा शारीरिक समस्या अधिक दिसतात. तसेच महिलांमधील नैराश्याचा संबंध मेटाबॉलिक (चयापचय) समस्यांशीही अधिक आढळतो.”

या संशोधनात १,३०,००० नैराश्यग्रस्त महिलांच्या आणि ६५,००० पुरुषांच्या डीएनएची तुलना करण्यात आली. यात आढळले की ओळखले गेलेले हे जेनेटिक व्हेरिएंट्स जन्मतःच अस्तित्वात असतात. संशोधनात हेही दिसून आले की नैराश्याचा परिणाम पुरुष आणि महिलांवर वेगळ्या प्रकारे होतो, म्हणूनच शास्त्रज्ञांचे मत आहे की उपचार आणि औषधांच्या पद्धतीही या फरकानुसार तयार केल्या गेल्या पाहिजेत. या संशोधनातील आणखी एक प्रमुख वैज्ञानिक डॉ. जोडी थॉमस (Dr. Jodie Thomas) यांनी सांगितले, “जर आपल्याला नैराश्याच्या मुळाशी जायचे असेल, तर पुरुष आणि महिला यांच्यातील जेनेटिक फरक समजून घेणे अत्यावश्यक आहे.”