आजकाल पित्ताशयातील खडे (गॉल ब्लॅडर स्टोन) ही एक अतिशय सामान्य समस्या झाली आहे. विशेषतः त्या लोकांमध्ये जे दीर्घकाळ बसून काम करतात आणि अस्वस्थ जीवनशैली जगतात. आयुर्वेदानुसार पित्ताशयात खडे तयार होण्याचं प्रमुख कारण म्हणजे पित्त आणि कफ दोषांचा असंतुलन तसेच मेद धातूतील अडथळा. शरीरातील अग्नि (पचनशक्ती) कमी झाल्यास आणि पित्त गढूळ होऊ लागल्यास हळूहळू पथरी तयार होते.
मुख्य कारणांमध्ये तळलेले-भाजलेले पदार्थ खाणं, वारंवार काही ना काही खात राहणं, जास्त मसालेदार अन्न, लाल मिरची, व्हिनेगर, रात्री जड अन्न घेणं, कमी पाणी पिणं, उपवासानंतर एकदम जड जेवण करणं, मानसिक ताण-तणाव आणि बराच वेळ बसून राहणं यांचा समावेश होतो. काही स्त्रियांमध्ये हार्मोनल बदलांमुळे (अधिक इस्ट्रोजेन) देखील पित्ताशयात खडे तयार होण्याचा धोका वाढतो. सुरुवातीला या आजाराची लक्षणं फार सौम्य असतात, त्यामुळे वेळेवर ओळख करणं महत्त्वाचं आहे. योग्य वेळी घरगुती आणि आयुर्वेदिक उपायांनी पथरी रोखता येते आणि पित्त हलकं ठेवता येतं. यासाठी धन्वंतरी गुग्गुळ, भृंगराज रस, कुलथीचं सूप, पित्तपापडा, गिलोय, वरुणादि क्वाथ यांसारख्या औषधी वनस्पती उपयुक्त ठरतात.
हेही वाचा..
ख्रिस गेल वाट बघत राहिला, जम्मू काश्मिरातील प्रीमियर लीग स्पर्धेचे आयोजकच पळून गेले
वडिलांचं नाव लपवण्यात लाज का वाटतेय?
बस-टिपरच्या भीषण धडकेत २० जण ठार
माय भारत ॲपद्वारे युवकांना रोजगाराच्या संधी
दररोज सकाळी कोमट पाण्यात लिंबाचा रस, काळं जिरे आणि मध मिसळून पिणं, आलं-पुदीना-तुळस चहा घेणं आणि रात्री त्रिफळा किंवा सौंफ-मिश्री-धनिया घेणं फायदेशीर असतं. या उपायांमुळे लहान पथरी हळूहळू विरघळते, पित्ताचा प्रवाह (बाइल फ्लो) सुधारतो, उलटी, वायू, भूक मंद होणं यांसारख्या समस्या कमी होतात आणि पुन्हा पथरी तयार होण्याचा धोका घटतो. यासोबत काही खबरदारी घेणंही गरजेचं आहे. पोटदुखी झाल्यास स्वतःहून पेनकिलर घेऊ नका. लिंबाचा रस किंवा ॲपल सायडर व्हिनेगर जास्त प्रमाणात घेऊ नका.
कडक चहा, कॉफी आणि लाल मिरचीचे सेवन टाळा. आयुर्वेद आणि आधुनिक विज्ञान दोन्हीही हे मान्य करतात की पित्ताशयातील खड्यांचं मूळ कारण म्हणजे बिघडलेली जीवनशैली. योग्य आहार, पुरेसं पाणी, हलकं व्यायाम आणि मानसिक शांतता हे सर्व एकत्रितपणे पित्त संतुलित ठेवतात आणि पथरी होण्यापासून संरक्षण देतात.
