पुण्यातील नेशनल इन्स्टिट्यूट ऑफ नेचुरोपॅथी ने एका महत्त्वाच्या संशोधनातून हे सिद्ध केले आहे की हायड्रोथेरपी (जल चिकित्सा) आणि स्टीम बाथ (वाष्पस्नान) यांसारख्या तंत्रांची मुळे भारताच्या पारंपरिक औषधपद्धतींशी जोडलेली आहेत. हेच तंत्र आज जगभर नेचुरोपॅथी (नैसर्गिक चिकित्सा) म्हणून वापरले जात आहेत. संशोधनानुसार, भारतात शतकांपूर्वीच आयुर्वेद आणि युनानी औषधपद्धतींमध्ये पाणी आणि वाष्पाचा उपयोग अनेक आजारांवर उपचार करण्यासाठी केला जात होता. मग ते उबदार पाण्याने आंघोळ, थंड पट्ट्या लावणे किंवा भाप देणे असो, हे सर्व भारताच्या पारंपरिक औषधपद्धतींचा भाग होते. येथे त्याला फक्त शरीर स्वच्छ करण्यापुरते मर्यादित न मानता, एक सखोल उपचार प्रक्रिया म्हणून पाहिले जात असे.
आज जे युरोप आणि अमेरिका मध्ये हायड्रोथेरपीला आधुनिक उपचार पद्धती म्हणून पाहिले जाते, त्याची मुळं भारतात खूप आधीच रुजलेली होती. उदाहरणार्थ, स्वेदन (भापस्नान) हे आयुर्वेदाचा प्राचीन भाग आहे, ज्याचा उद्देश शरीरातील टॉक्सिन्स पसीन्याद्वारे बाहेर काढणे आहे. युनानी पद्धतीतही उबदार पाणी आणि भापाने उपचार करण्याचे तंत्र सविस्तर दिलेले आहे. संशोधनात हेही स्पष्ट केले गेले की आज युरोप आणि अमेरिका मध्ये नेचुरोपॅथी आधुनिक विज्ञान मानली जाते, पण त्याची खरी प्रेरणा भारतीय परंपरेतूनच मिळाली आहे. नेचुरोपॅथी ही स्वतंत्र चिकित्सा पद्धत म्हणून जर्मनीतून सुरू झाली, जी १९ व्या शतकात अमेरिकेतून भारतात पोहोचली, तरी भारतात याला कधीही परदेशी म्हणून मानले गेले नाही. कारण त्याचे मूळ तत्त्वे—पंचमहाभूत, उपवास, शाकाहार, ताजी हवा आणि व्यायाम—ही आधीपासूनच भारतीय जीवनशैलीत सामील होती.
हेही वाचा..
नर्सच्या छळाची तक्रार पंतप्रधान कार्यालयात पोहोचल्यानंतर एम्सचे वरिष्ठ सर्जन निलंबित
“प्रत्येक रस्त्यावर पोलिस तैनात करता येत नाहीत” दुर्गापूर प्रकरणावर तृणमूल खासदाराची मुक्ताफळे
ऑस्ट्रेलियात पोहोचले भारतीय जवान
इस्रायलमध्ये नेतन्याहूना भेटताना काय म्हणाले ट्रंप?
आजही भारतात हर्बल स्टीम, ऑइल मसाज, उपवास, योग आणि नैसर्गिक उपचार यांसारखे तंत्र सामान्य आहेत, आणि जगभर आता यांना वेलनेस थेरेपी म्हणून स्वीकारले जाते. हे संशोधन आपल्याला स्मरण करून देते की नेचुरोपॅथीची जागतिक यात्रा भारतीय परंपरेपासून सुरू झाली, आणि आजही भारताचा योगदान या क्षेत्रात अत्यंत महत्त्वाचा आहे.
