हवेत प्रदूषणामुळे वाढला हा धोका

आतापर्यंत असे मानले जात होते की रूमेटॉइड आर्थरायटिस (गठिया) ही मुख्यतः आनुवंशिक कारणांनी किंवा शरीराच्या रोग-प्रतिरोधक प्रणालीतील गडबडीमुळे होते. पण आता शास्त्रज्ञ आणि डॉक्टर सांगत आहेत की खराब वायू गुणवत्ता हीही या आजाराच्या वाढीची मोठी कारणे ठरली आहे. युरोप, चीन आणि आता भारतात झालेल्या अलीकडील अभ्यासातून असे दिसते की PM २.५ नावाचे लहान कण, जे हवेत राहतात आणि फुफ्फुसांपर्यंत पोहोचतात, हे फक्त फुफ्फुस आणि हृदयाच्या रोगांचे कारण बनत नाहीत, तर संयुक्तांच्या सूज आणि वेदना वाढवून गठियाचा धोकाही वाढवतात.

दिल्लीमधील एम्सच्या रूमेटोलॉजी विभागाच्या प्रमुख डॉ. उमा कुमार यांनी सांगितले, “ज्यांचा कुटुंबात या आजाराचा इतिहास नाही आणि जे प्रदूषित भागात राहतात, त्यांमध्येही गठियाचे प्रमाण झपाट्याने वाढत आहे. हवेत असलेले विषारी कण शरीरात सूज वाढवतात, त्यामुळे सांध्यांना नुकसान होते आणि आजार वेगाने पसरतो. ही समस्या आता गंभीर सार्वजनिक आरोग्य संकट बनली आहे.” डॉ. कुमार यांनी ही माहिती भारतीय रुमेटोलॉजी असोसिएशनच्या ४० व्या वार्षिक परिषदेत दिली. त्यांनी सांगितले की भारतात सुमारे १% प्रौढ लोक या आजाराने प्रभावित आहेत, पण हवेत प्रदूषणामुळे ही संख्या अधिक वाढू शकते. ही चिंता करण्याची बाब आहे कारण रूमेटॉइड आर्थरायटिस एक सतत चालणारा आजार आहे आणि त्याचा कायमस्वरूपी इलाज नाही, फक्त लक्षणे नियंत्रित करता येतात.

हेही वाचा..

दहशतवाद आणि संवाद एकत्र चालू शकत नाहीत

रोहित-कोहलीनंतरचा तारणहार!

जैश-ए-मोहम्मदने स्थापन केली महिला ब्रिगेड

टेकऑफदरम्यान रनवेवरून घसरले प्रायव्हेट जेट

डॉ. पुलिन गुप्ता, रूमेटोलॉजिस्ट, राम मनोहर लोहिया रुग्णालय, यांनी सांगितले की प्रदूषित भागात राहणाऱ्या रुग्णांमध्ये गठिया अधिक गंभीर स्वरूपात दिसतो. हे रुग्ण सामान्य रुग्णांच्या तुलनेत अधिक त्रस्त असतात. अनेक अभ्यासांनी दाखवले आहे की PM२.५, नायट्रोजन ऑक्साइड आणि ओझोन सारखे प्रदूषक सांध्यांच्या आजाराचा धोका वाढवतात. विशेषतः ज्या लोकांच्या जीनमध्ये या आजाराचा धोका असतो, त्यांच्यावर परिणाम अधिक होतो. ट्रॅफिक असलेल्या भागात राहणाऱ्यांमध्येही गठियाचा धोका जास्त आहे कारण तिथली हवा अधिक प्रदूषित असते.

आरोग्य तज्ज्ञांचे म्हणणे आहे की ही आजची मोठी आव्हानात्मक समस्या बनली आहे. यावर फक्त औषधोपचार पुरेसा नाही. लोकांनी स्वतःही दिनचर्येत बदल करणे आवश्यक आहे – प्रदूषित भागांपासून दूर राहणे, बाहेर जाताना मास्क वापरणे, आणि निरोगी जीवनशैली स्वीकारणे. तसेच, सरकार आणि स्थानिक प्रशासनानेही पावले उचलली पाहिजेत – शहरांमध्ये हरित झोपड्या वाढवणे, प्रदूषणावर कठोर नियंत्रण ठेवणे, आणि स्वच्छ व पर्यावरणपूरक वाहतूक पर्याय वाढवणे गरजेचे आहे.