‘एके ६३०’ ने भारताच्या डिफेन्स सिस्टिमला मिळणार नवी शक्ती

ऑपरेशन सिंदूरमध्ये भारताची ताकद दिसली. त्यानंतर भारत आपल्या एअर डिफेन्स सिस्टीमला आणखी बळकट करण्याच्या दिशेने वाटचाल करत आहे. याच पार्श्वभूमीवर लष्कराने ६ नवीन AK-630 एअर डिफेन्स यंत्रणांसाठी टेंडर जारी केला आहे. ही एअर डिफेन्स सिस्टीम एका मिनिटात सुमारे ३ हजार राऊंडपर्यंत फायर करण्यास सक्षम आहे आणि तिची उपयुक्त रेंज अंदाजे ४ किलोमीटर आहे. ऑपरेशन सिंदूर दरम्यान लष्कराने नमूद केले होते की पाकिस्तानी सैन्याने जम्मू-काश्मीरी व पंजाबमधील नागरी भाग आणि धार्मिक स्थळांवर निशाणा साधण्याचा प्रयत्न केला होता. त्यावेळी भारताला अशा प्रकारच्या एअर डिफेन्स सुविधा कमी पडल्याची जाणीव झाली होती.

AK-630 तैनात केल्यावर काय बदलेल?

AK-630 सिस्टीम तैनात झाल्यावर ड्रोन, मिसाइल, रॉकेट व मोर्टार या हवाई धोक्यांशी अधिक प्रभावी पद्धतीने लढू शकेल. ही प्रणाली फक्त हवाई हल्ले प्रतिबंधित करण्यात सक्षम नाही, तर जमिनीच्या जवळून येणाऱ्या धोक्यांना ओळखून ताबडतोब प्रतिसादही देऊ शकते.

AK-630 म्हणजे काय?

AK-630 ही रशियन बनावटीची क्लोज-इन वेपन सिस्टीम (CIWS) आहे, जी रशियाने आपल्या समुद्री दलासाठी विकसित केली होती. ही ३० मिमीची सहा-बैरल रोटरी गन आहे, जिला अतिशय जलद गतीने फायर करता येते. या सिस्टीमची गोळ्या सोडण्याची क्षमता इतकी आहे की, ती एका मिनिटात ३ ते ५ हजार राऊंडपर्यंत गोळीबार करू शकते. म्हणजे काही सेकंदांत हजारो गोळ्या लक्ष्यावर टाकता येतात.

पूर्वी ही प्रणाली मुख्यत्वे नौदलाच्या जहाजांवर अंतर्भूत केली जात असे, परंतु आता भारत ती मोबाईल प्लॅटफॉर्मवरही तैनात करण्याच्या तयारीत आहे. ती ट्रेलरवर बसवून हाय-मोबिलिटी वाहनांनी हव्या तिथे न्यायला सोपी करता येणार आहे.

हे ही वाचा:

आता कारागृहातही धर्मांतरण; बीडमधील कैद्यांचा आरोप

लँड क्रूझर, डिफेंडर आणि मासेराती कारची बेकायदा आयात, ईडीची कारवाई

टीएमसीची उलटी गिनती सुरू

आरोग्याचा खजिना आहे कापूर!

AK-630 ची वैशिष्ट्ये

• मारक क्षमता: सुमारे ४ किमी पर्यंतचे लक्ष्य टिपू शकते.

• फायरिंग स्पीड: एका मिनिटात ३ हजार राऊंडपर्यंत.

• निशाणेबाजी: ऑल-वेदर इलेक्ट्रो-ऑप्टिकल फायर कंट्रोल सिस्टममुळे कोणत्याही हवामानात अचूक काम.

• उपयोग: ड्रोन, हेलिकॉप्टर, रॉकेट, मोर्टार आणि कमी उंचीवरून येणारे हवाई धोके नष्ट करण्यासाठी.

• विश्वासार्हता: कोणत्याही वेळी व हवामानात तितक्याच अचूकतेने काम.

सुदर्शन चक्र मोहिमेशी संबंध

पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांनी स्वातंत्र्यदिनाच्या भाषणात ‘मिशन सुदर्शन चक्र’ ची घोषणा केली होती. या मोहिमेच्या माध्यमातून २०३५ पर्यंत मल्टी-लेयर सुरक्षा कवच उभारण्याचे लक्ष्य ठेवले आहे. ज्यात देखरेख, सायबर सुरक्षा आणि एअर डिफेन्स यांचा समन्वय असेल. AK-630 खरेदी करणे हे या मोहिमेचा एक भाग आहे; उद्देश म्हणजे भारताला ड्रोन व मिसाइल-आधारित धोक्यांपासून संरक्षण देणे. DRDO द्वारा विकसित Integrated Air Defence Weapon System (IADWS) सुद्धा याच दृष्टीने महत्त्वाचे पाऊल आहे. ही प्रणाली रडार, मिसाइल, सेन्सर आणि लेझर हत्यारांना जोडून मल्टी-लेयर संरक्षण तयार करते.

AK-630 शिवाय भारताकडे आधीच आकाशतीर नावाची अत्याधुनिक एअर-डिफेन्स प्रणाली आहे, जिला DRDO, ISRO आणि BEL यांनी एकत्रितपणे तयार केले आहे. ऑपरेशन सिंदूर दरम्यान आकाशतीर-कमांड-अँड-कंट्रोल सिस्टीमच्या साह्याने अनेक ड्रोन व मिसाइल वेळेत नष्ट करण्यात आल्या होत्या; म्हणूनच काही ठिकाणी त्याला भारताचं ‘आयरन डोम’ म्हटलं गेले आहे.

AK-630 प्रणाली कशी काम करते?

AK-630 एक स्वयंचलित प्रणाली आहे. ती स्वतः लक्ष्य शोधते, अंतर व दिशा निश्चित करते आणि नंतर अचूक गोळीबार सुरू करते. तिच्यातील ऑल-वेदर इलेक्ट्रो-ऑप्टिकल ट्रॅकिंग प्रणाली कोणत्याही परिस्थितीत लक्ष्यावर लक्ष ठेवू शकते. हे प्रणाली लहान ड्रोन, कमी उंचीची मिसाइल आणि रॉकेट काही सेकंदांतच नष्ट करू शकते.

धोरणात्मक बदलाचा अर्थ

AK-630 सारख्या शॉर्ट-रेंज, रॅपिड-रिस्पॉन्स सिस्टीमवर भर देणे म्हणजे भारताच्या संरक्षण धोरणात एक नवा टप्पा — जिथे भविष्यात लांब-दूरीच्या मिषाइल प्रणालींवरच नव्हे तर सीमेसमवेतल्या गावांना, तीर्थस्थळांना आणि लहान सैन्य ठिकाणांना संरक्षण देण्यावरही लक्ष केंद्रित केले जात आहे. हे छोटे-आणि-वेगवान उपकरणे स्थानिक पातळीवरचा पर्याय म्हणून गेम-चेंजर ठरू शकतात.