बिहारच्या उत्तर-पश्चिम भागात वसलेली कुचायकोट विधानसभा मतदारसंघ गोपालगंज जिल्ह्यातील एक महत्त्वाची मतदारसंघ आहे. गोपालगंज लोकसभा क्षेत्रात येणाऱ्या या जागेत कुचायकोट आणि मांझा हे दोन प्रमुख विकासखंड समाविष्ट आहेत. कुचायकोटची ओळख मुख्यतः शेतीप्रधान क्षेत्र म्हणून आहे. येथे शेतकरी प्रामुख्याने धान, गहू आणि ऊस यांच्या शेतीत गुंतलेले आहेत. गंडक कालव्याची व्यवस्था या भागातील शेतीसाठी जीवनरेखा मानली जाते. बहुतांश लोकांचा उपजीविकेचा आधार शेती आहे, मात्र रोजगाराच्या शोधात मोठ्या प्रमाणावर लोकांनी येथेवरून स्थलांतर केले आहे. गेल्या काही वर्षांत रस्ते, वीज आणि मोबाईल नेटवर्कचा विस्तार झाल्याने विकासाचा वेग वाढला असला तरी रोजगाराचा अभाव अजूनही एक मोठे आव्हान आहे.
कुचायकोट विधानसभा मतदारसंघाची स्थापना १९५१ मध्ये झाली. तथापि, १९७६ च्या पुनर्रचनेनंतर ही जागा रद्द करण्यात आली होती. नंतर २००८ च्या नव्या परिसीमनात ही पुन्हा अस्तित्वात आली. या मतदारसंघाच्या पुनर्स्थापनानंतर आतापर्यंत तीन विधानसभा निवडणुका झाल्या आहेत. १९५२ ते १९७२ दरम्यानच्या पहिल्या सहा निवडणुकांत येथे काँग्रेसचा दबदबा राहिला आणि पक्षाने चार वेळा विजय मिळवला. परंतु २००८ नंतरपासून ही जागा सतत जनता दल युनायटेड (जदयू) च्या ताब्यात आहे. येथे कामासाठी स्थलांतरित झालेला मोठा वर्ग रोजगार आणि विकासाला प्रमुख मुद्दा मानतो, तर स्थानिक ग्रामीण मतदार जातीच्या ओळखीसोबत रस्ते, सिंचन आणि शिक्षण या प्रश्नांवर मतदान करतात.
हेही वाचा..
‘स्वदेशी भारत’ चे स्वप्न साकार होतेय
अखेर महिलांना तालिबानी पत्रकार परिषदेत प्रवेश, महिला अधिकारांवरून विचारले प्रश्न
ठेकेदारीच्या पैशावरून वाद — हातगाडी चालकाचे अपहरण करून खून!
धन धना धन धन…मंधाना! रचला इतिहास
कुचायकोटच्या राजकारणात नगीना राय हे ऐतिहासिक व्यक्तिमत्त्व मानले जाते. त्यांनी १९६७ मध्ये अपक्ष म्हणून, १९६९ मध्ये जनता पक्षाच्या उमेदवार म्हणून आणि १९७२ मध्ये काँग्रेसच्या उमेदवार म्हणून सलग तीन वेळा विजय मिळवला होता. नंतर ते इंदिरा गांधींच्या सरकारमध्ये मंत्री झाले. नगीना राय यांच्या नंतर अमरेंद्र कुमार पांडे यांनी या भागात मजबूत पकड निर्माण केली. त्यांनी जदयूच्या तिकिटावर २०१०, २०१५ आणि २०२० च्या निवडणुका जिंकल्या. कुचायकोट विधानसभा मतदारसंघात ब्राह्मण, यादव आणि मुस्लिम मतदार राजकीय दिशा ठरवतात. त्यापैकी ब्राह्मण समाजाचे वर्चस्व सर्वाधिक आहे. विशेष म्हणजे, नगीना राय यांना सोडले तर आतापर्यंतचे सर्व निवडून आलेले आमदार ब्राह्मण समाजातीलच आहेत. परंपरेने ब्राह्मण मतदार भाजप समर्थक मानले जातात, पण अमरेंद्र कुमार पांडे यांच्या नेतृत्वाखाली जदयूने या समाजात भक्कम घुसखोरी केली आहे.
दुसऱ्या बाजूला यादव आणि मुस्लिम मतदार राजदचे पारंपरिक समर्थक आहेत, त्यामुळे प्रत्येक निवडणुकीत येथे रोचक त्रिकोणी सामना पाहायला मिळतो. २०२४ च्या निवडणूक आयोगाच्या आकडेवारीनुसार, या क्षेत्राची एकूण लोकसंख्या ५,६४,०७५ आहे, ज्यात २,८९,८५० पुरुष आणि २,७४,२२५ महिला आहेत. एकूण मतदारसंख्या ३,३१,७५९ आहे, ज्यात १,६९,३११ पुरुष, १,६२,४५७ महिला आणि २७ तृतीयपंथी मतदारांचा समावेश आहे.
