बद्धकोष्ठता, गॅस आणि अपचनाच्या समस्यांनी त्रस्त असलेल्या लोकांसाठी परवलची भाजी संजीवनीसारखी आहे. परवलमध्ये मुबलक प्रमाणात फायबर असते, ज्यामुळे पचनसंस्था मजबूत होते. याशिवाय, परवलमध्ये अँटीऑक्सिडंट्सही असतात, जे रक्त शुद्ध करण्यास मदत करतात. मात्र, परवल सर्वांसाठी फायदेशीर नसते. काही लोकांनी याचे सेवन टाळावे. परवलचे शास्त्रीय नाव ‘Trichosanthes dioica Roxb’ आहे आणि इंग्रजीत याला ‘Pointed Gourd’ म्हणतात. रिसर्चगेटमध्ये प्रकाशित एका अभ्यासानुसार, परवल प्रथिन आणि व्हिटॅमिन एने समृद्ध आहे आणि यामध्ये औषधी गुणधर्म असतात, जे साखर आणि सिरम ट्रायग्लिसराइड्स कमी करण्यास मदत करतात. परवल वेगवेगळ्या प्रकारांनी खाल्ले जाते, जसे भाजी, करी, लोणचं आणि विविध मिठाईंमध्ये.
आयुर्वेद, युनानी अशा सर्व पारंपरिक वैद्यकीय प्रणालींमध्ये परवलचा वापर वर्णन केला आहे. प्राचीन वैद्यकीय ग्रंथ चरक संहितेतही पांडुरोग (पीलिया) आणि मद्यपानाच्या व्यसनासाठी परवलच्या फळांचा आणि पानांचा वापर सूचवला आहे. याला ‘तृप्तिघ्न’ देखील म्हणतात, कारण हे अन्नाची तृप्ती वाढवणारे औषध आहे. तसेच, तृष्णा निवारणासाठी, मुंहासे, पित्त आणि खाज या त्रासांमध्येही परवल उपयोगी आहे. आयुर्वेदानुसार परवल कफ आणि पित्त दोष संतुलित करण्याचे काम करते.
हेही वाचा..
तुर्कीच्या सफरचंदावर भारताचा बहिष्कार; पाकिस्तानातून आली धमकी!
‘सिंधू जल करार’ संपुष्टात आणल्याने पाकिस्तान नांगी मोडली
जम्मू-काश्मीरमध्ये परिस्थिती सामान्य
सुप्रीम कोर्टाचा मंत्री विजय शाह यांना दणका
वजन कमी करण्यासाठीही परवलचा वापर होतो. परवलमध्ये कमी कॅलोरी आणि जास्त फायबर असल्याने वजन कमी होण्यास मदत होते. यासोबतच, हे मधुमेह रुग्णांसाठी देखील फायदेशीर आहे. परवलच्या भाजीच्या सेवनाने रक्तातील साखर संतुलित राहते. परवल खाल्ल्याने चेहऱ्यावर चमक येते, कारण यामध्ये अँटीऑक्सिडंट्स असतात जे त्वचेची निगा राखतात. शिवाय, परवलमध्ये व्हिटॅमिन सी आणि इतर पोषक घटक असतात, जे प्रतिकारशक्ती वाढवतात.
परवलचे फायदे समजल्यावर, आता पाहूया कोणत्या लोकांनी परवलपासून दूर राहावे: ज्यांना परवलमुळे अॅलर्जी होते, त्यांनी परवल खाणे टाळावे, अन्यथा शरीरावर खाज, लाल चट्टे आणि श्वसनातील त्रास होऊ शकतो. परवलमध्ये पोटॅशियम जास्त असल्यामुळे, मूत्रपिंडाच्या (किडनी) आजाराने ग्रस्त रुग्णांनी याचे सेवन करू नये. ज्यांचे रक्तदाब (ब्लड प्रेशर) कमी असते, त्यांनी परवल खाणे टाळावे. अल्सर, गॅस्ट्रायटिस किंवा इतर गंभीर पचनविकार असलेल्या लोकांनी परवल मर्यादित प्रमाणात खावे. गर्भवती महिलांसाठी परवल हानिकारक असल्याचा कोणताही अभ्यास नाही, पण तरीही डॉक्टरांचा सल्ला घेणे योग्य.
परवल खाण्याच्या वेळी लक्षात ठेवायच्या गोष्टी: परवल चांगले शिजवून खावे, कच्चा परवल पचनसंस्थेस त्रास देऊ शकतो. परवलाचे अति सेवन टाळा, यामुळे अतिसार होऊ शकतो. एखाद्या आजारासाठी औषधे घेत असल्यास, परवल खाण्यापूर्वी डॉक्टरांचा सल्ला घ्या.
