जगभरात दरवर्षी १ कोटीहून अधिक लोक ट्यूबरक्लोसिस (टीबी) च्या संसर्गाने प्रभावित होतात. या दरम्यान, एका नवीन वैज्ञानिक अभ्यासात समोर आले आहे की स्टेरॉइड्सचा वापर टीबीच्या उपचारात सहायक ठरू शकतो. साइंटिफिक रिपोर्ट्स या पत्रिकेत प्रकाशित झालेल्या अध्ययनात असे आढळले की स्टेरॉइड्स, विशेषतः डेक्सामेथासोन नावाची औषधं, टीबीशी लढण्यात उपयुक्त पूरक उपचार ठरू शकतात.
टीबी ही संसर्गजन्य रोग असून मुख्यतः फुप्फुसांवर परिणाम करते. आतापर्यंत यावर मुख्यतः एंटिबायोटिक औषधांनी उपचार केला जात होता. मात्र, अनेक प्रकरणांमध्ये शरीराची इम्यून प्रतिक्रिया इतकी तीव्र होते की ती स्वतः शरीराच्या ऊतींना हानी पोहोचवू लागते. ह्या स्थितीला अत्यधिक इन्फ्लेमेटरी असे म्हणतात. स्टेरॉइड्सचा वापर याच सूज कमी करण्यासाठी केला जातो, पण आता दिसून आले आहे की ह्या औषधांमुळे फक्त सूज कमी होत नाही, तर शरीराची प्रतिरोधक प्रणाली बॅक्टेरियाशी लढण्यातही मदत करते.
हेही वाचा..
पीएम मोदींनी क्वालकॉमच्या सीईओसोबत महत्वाच्या विषयावर केली चर्चा
गिल”चा ग्लॅमरस डाव — आता ‘कोहली’च्या बरोबरीवर!
“भाजपचा सच्चा सिपाही आहे, निवडणूक लढवायला आलो नाही”
आयपीएस अधिकारी वाय. पूरन कुमार आत्महत्येप्रकरणी मोठी कारवाई
अभ्यासात विशेषतः मॅक्रोफेज नावाच्या प्रतिकारक पेशींवर लक्ष केंद्रित केले गेले. या पेशी शरीरात बॅक्टेरिया आणि इतर हानिकारक घटक ओळखून त्यांचा नाश करतात. वैज्ञानिकांनी रक्त आणि फुप्फुसांच्या फ्लुइडमधून मॅक्रोफेज घेतले, त्यांना टीबीच्या बॅक्टेरियाने संक्रमित केले आणि नंतर डेक्सामेथासोनने उपचार केले. या प्रक्रियेदरम्यान आढळले की जेव्हा या पेशींना स्टेरॉइड्सने उपचार केला गेला, तेव्हा त्यांच्या बॅक्टेरिया मारण्याच्या क्षमतेत वाढ झाली. डेक्सामेथासोन औषध मॅक्रोफेजमध्ये ऑटोफॅगी नावाची प्रक्रिया सक्रिय करते. ह्या प्रक्रियेत पेशी स्वतःच्या आतल्या संक्रमित भागांना साफ करते. त्याचप्रमाणे, आणखी एक प्रक्रिया, फेगोसोमल ऍसिडिफिकेशन, पेशींमध्ये आतून एसिडिक वातावरण तयार करून बॅक्टेरियाचा नाश करते.
डबलिनच्या ट्रिनिटी कॉलेज मधील मेडिसिन प्राध्यापक जोसेफ कीन म्हणाले, “टीबीच्या उपचारात स्टेरॉइड्सचा वापर कमी होतो, तरीही ते खूप प्रभावी ठरू शकतात, विशेषतः गंभीर प्रकरणांमध्ये जसे की टीबी मेंजिनाइटिस (जे मेंदूला प्रभावित करते). ह्या अभ्यासातून दिसून आले की स्टेरॉइड्स फक्त सूज नियंत्रित करत नाहीत, तर शरीराची रोग प्रतिकारक क्षमताही मजबूत करतात.”
