‘च्यवनप्राश’ ला आयुर्वेदातील एक प्राचीन आणि विश्वासार्ह औषध म्हटले तर ते चुकीचे ठरणार नाही. भारतातील घरांमध्ये हजारो वर्षांपासून च्यवनप्राशचा वापर केला जात आहे. हे केवळ आरोग्यासाठी उपयुक्त नाही, तर संपूर्ण तंदुरुस्तीचे प्रतीक मानले जाते. शारीरिक तसेच मानसिक आरोग्यासाठी फायदेशीर असलेल्या ‘च्यवनप्राश’ चे अनेक लाभ आहेत, म्हणूनच ते आजही आरोग्यासाठी अमृतसमान मानले जाते.
वैज्ञानिक संशोधन आणि ‘च्यवनप्राश’ चा महत्त्व
‘नेशनल लायब्ररी ऑफ मेडिसिन’ ने देखील च्यवनप्राशच्या गुणधर्मांना मान्यता दिली आहे. २०१९ मध्ये प्रकाशित झालेल्या एका अहवालात ‘न्यूट्रास्युटिकल’ हा शब्द वापरण्यात आला, ज्याचा अर्थ “अशा प्रकारचे अन्न किंवा त्याचा भाग जो रोगप्रतिबंधक आणि उपचारात्मक फायदे प्रदान करतो.” अहवालानुसार, च्यवनप्राश ५,००० वर्षांपासून भारतीय परंपरेचा एक महत्त्वाचा भाग राहिला आहे. यात आवश्यक जीवनसत्त्वे, प्रथिने, आहारातील तंतू, ऊर्जा, कार्बोहायड्रेट आणि अल्प फॅट असते. त्याशिवाय, यामध्ये ट्रान्स-फॅट नसते आणि कोलेस्टेरॉलचे प्रमाण अत्यल्प असते.
हेही वाचा..
९० लाख करदात्यांनी भरले अपडेटेड आयटीआर
बांगलादेशात पुन्हा एकदा होणार सत्तापालट? लष्कराने बोलावली आपत्कालीन बैठक!
संजय राऊत म्हणाले, कुणाल कामरा आणि माझा DNA सारखाच!
‘चरक संहिते’ मध्ये च्यवनप्राशचे महत्त्व
आयुर्वेदानुसार, ‘च्यवनप्राश’ हे उत्तम रसायन आहे, जे खोकला, अस्थमा आणि इतर श्वसनाच्या समस्या दूर करण्यात मदत करते. हे कमजोर आणि नुकसानीस गेलेल्या पेशींना पोषण देते, शरीरातील ऊर्जा आणि जीवनशक्ती वाढवते आणि वृद्धत्व रोखण्यास मदत करते.
च्यवनप्राशचे प्रमुख फायदे
१. स्मरणशक्ती आणि बुद्धी वाढवते.
२. रोगप्रतिकारशक्ती मजबूत करते.
३. श्वसनसंस्थेशी संबंधित आजारांवर फायदेशीर आहे.
४. पचनसंस्था सुधारते आणि पचनक्रिया सुलभ करते.
५. त्वचेचा रंग उजळवतो आणि चमक वाढवतो.
६. थकवा आणि अशक्तपणा दूर करतो.
७. यौनशक्ती वाढवतो आणि संपूर्ण शरीर तंदुरुस्त ठेवतो.
च्यवनप्राशचा उगम आणि महत्त्व
ऋषी च्यवन यांनी तयार केलेले हे शक्तिशाली मिश्रण आहे, जे विविध जडीबुटी, मसाले आणि आवळा (आमला) यांनी बनले आहे. आयुर्वेदात, च्यवनप्राशला “रसायन” प्रकारात ठेवले जाते, कारण हे शरीराला आतून मजबूत करते आणि ऊर्जा वाढवते.
श्वसन समस्या आणि ऊर्जा वाढवण्यासाठी प्रभावी उपाय
खोकला आणि अस्थमावर फायदेशीर: च्यवनप्राशमध्ये असलेल्या जडीबुटी फुफ्फुसांना बळकटी देतात आणि छातीत जमा झालेल्या कफला लवकर नष्ट करतात.
थकवा दूर करण्यासाठी:
नियमित सेवन केल्याने शरीरातील ऊर्जा टिकून राहते आणि दिवसभर थकवा जाणवत नाही. म्हणूनच, च्यवनप्राश हा सर्दी-खोकला, श्वसनाचे आजार, रोगप्रतिकारशक्ती वाढवणे आणि शरीराला सशक्त बनवण्यासाठी रामबाण उपाय मानला जातो.
