मसाला मंडळाने आर्थिक वर्ष २०२६ साठी ‘सस्टेनेबिलिटी इन स्पाइस सेक्टर थ्रू प्रोग्रेसिव्ह, इनोव्हेटिव्ह अँड कोलॅबोरेटिव्ह इंटरव्हेन्शन फॉर एक्सपोर्ट डेव्हलपमेंट’ (SPICED) ही योजना सुरू केली आहे. या योजनेअंतर्गत शेतकरी आणि शेतकरी उत्पादक संघटनांना (FPOs) मसाल्यांचे उत्पादन, गुणवत्ता आणि निर्यात वाढवण्यासाठी आर्थिक सहाय्य दिले जाणार आहे. या योजनेचा उद्देश मोठ्या आणि लहान वेलदोड्याचे उत्पादन वाढवणे, कापणीनंतरच्या प्रक्रियांची गुणवत्ता सुधारणे तसेच व्हॅल्यू-अॅडेड, GI टॅग असलेले आणि सेंद्रिय मसाले यांच्या उत्पादन व निर्यातीला चालना देणे हा आहे.
SPICED योजनेसाठी ऑनलाइन अर्ज २६ मेपासून सुरू होतील. मसाला निर्यातदार ३० जूनपर्यंत योजनेच्या Export Development and Promotion घटकांतर्गत अर्ज करू शकतील, तर शेतकरी आणि FPOs दुसऱ्या घटकात म्हणजे Development Component अंतर्गत ३० सप्टेंबरपर्यंत अर्ज सादर करू शकतात. ही योजना वेलदोड्याच्या बागांचे पुनर्लागवड आणि नुतनीकरण, जलस्रोतांचा विकास, सूक्ष्म सिंचन, सेंद्रिय शेतीला प्रोत्साहन आणि चांगल्या कृषी पद्धतींचा (Good Agricultural Practices) विस्तार यासाठी आर्थिक सहाय्य प्रदान करते.
हेही वाचा..
‘पातालगरुडी’: एक जादुई वनस्पती
शिल्पा शिरोडकर म्हणाल्या आता बरे वाटतेय
विकसित भारतासाठी देशात आधुनिक पायाभूत सुविधांचा महायज्ञ
पंतप्रधान मोदी यांनी केले देशनोक स्टेशनचे उद्घाटन
याव्यतिरिक्त, ही योजना कापणीनंतरच्या प्रक्रियांसाठी आधुनिक ड्रायर्स, स्लायसर आणि ग्रेडिंग मशीन यांसारख्या अत्याधुनिक पायाभूत सुविधा उभारण्यास मदत करते. शेतकरी आणि FPOs ना स्पाइस पॉलिशर, हळदी बॉयलर, मिंट डिस्टिलेशन युनिट आणि थ्रेशिंग मशीन यांसारख्या आवश्यक यंत्रसामग्री खरेदीसाठीही सहाय्य दिले जाते. ही योजना आंतरराष्ट्रीय व्यापार मेळावे, खरेदीदार-विक्रेते बैठकांचे आयोजन, तसेच इतर बाजार संपर्क कार्यक्रमांत सहभाग वाढवून विपणनासाठी मदत करते.
प्रथमच निर्यात करणाऱ्यांना आणि लघु व्यवसायांना या योजनेत प्राधान्य दिले जाते, जेणेकरून त्यांना भारतीय मसाल्यांना जागतिक बाजारात सादर करता येईल. भारत हा जगातील सर्वात मोठा मसाला उत्पादक आणि निर्यातदार देश आहे. आर्थिक वर्ष २०२४ मध्ये भारताने ४.४६ अब्ज अमेरिकी डॉलर किमतीचे मसाले निर्यात केले. आर्थिक वर्ष २०२५ मध्ये (डिसेंबर २०२४ पर्यंत) ही निर्यात २९,०१६ कोटी रुपये (३.३६ अब्ज USD) इतकी झाली. गेल्या काही वर्षांत विविध मसाल्यांचे उत्पादन झपाट्याने वाढले आहे. वित्तीय वर्ष २०२४ मध्ये मसाल्यांचे उत्पादन १२ दशलक्ष मेट्रिक टन इतके होण्याचा अंदाज होता, तर २०२३ मध्ये उत्पादन ११.१४ दशलक्ष टन होते आणि २०२२ मध्ये ११.१२ दशलक्ष टन होते.
वित्तीय वर्ष २०२३ मध्ये मसाल्यांची निर्यात २०२२ च्या ३.४६ अब्ज USD वरून वाढून ३.७३ अब्ज USD झाली. सरकारच्या ताज्या आकडेवारीनुसार, ३१ मार्च २०२५ रोजी संपणाऱ्या आर्थिक वर्षात जैविक अन्नपदार्थांच्या निर्यातीत ३५ टक्के वाढ नोंदवण्यात आली असून, ती वाढून ६६५.९६ दशलक्ष अमेरिकी डॉलर (सुमारे ५,७०० कोटी रुपये) झाली आहे, जे २०२३-२४ मध्ये ४९४.८० दशलक्ष USD होते.
