पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांनी विज्ञान आणि तंत्रज्ञान विभागाच्या (डीएसटी) सहकार्याने आयोजित ‘उभरती रणनीतिक प्रौद्योगिकियां और नवाचार सम्मेलन (ईएसटीआयसी) २०२५ मध्ये तीन क्रांतिकारी स्वदेशी नवोन्मेष राष्ट्राला समर्पित केले. केंद्रीय विज्ञान आणि तंत्रज्ञान राज्यमंत्री (स्वतंत्र प्रभार) डॉ. जितेंद्रसिंह यांनी या कामगिरीचे कौतुक करताना ती “भारताची मोठी तांत्रिक झेप” असल्याचे म्हटले. या तीन नवोन्मेषांमध्ये : क्यूएसआयपी (क्वांटम सिक्योर इंटिग्रेटेड प्रोसेसर), २५-क्विबिट क्यूपीयू (क्वांटम प्रोसेसिंग युनिट), सीएआर-टी सेल थेरपी (CAR-T Cell Therapy) यांचा समावेश आहे.
केंद्रीय मंत्री जितेंद्रसिंह यांनी सोशल मीडियावर लिहिले, “ईएसटीआयसी २०२५ भारताच्या मोठ्या डीप-टेक झेपेमुळे ऐतिहासिक ठरले! पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांनी डीएसटीच्या सहकार्याने भारतीय संशोधकांनी विकसित केलेली तीन अद्भुत नवकल्पना देशाला अर्पण केल्या . क्वांटम सिक्योर इंटिग्रेटेड प्रोसेसर: भारताची स्वतःची क्वांटम सिक्योरिटी चिप, २५-क्विबिट क्यूपीयू: भारताची पहिली क्वांटम संगणन चिप, सीएआर-टी सेल थेरपी: भारताची पहिली स्वदेशी कर्करोगविरोधी जीन थेरपी.
हेही वाचा..
युनूस सरकारने कट्टरपंथीयांसमोर टेकले गुडघे; शाळांमध्ये संगीत, नृत्य शिक्षकांची नियुक्ती रद्द!
मलेशियाच्या समुद्र किनाऱ्यावर राहुल गांधी तृप्त झाले नव्हते म्हणून …
नऊ राज्ये, तीन केंद्रशासित प्रदेशांमध्ये आजपासून SIR 2.0 ला सुरुवात! कशी असेल प्रक्रिया?
“भारतीय राजकारणात घराणेशाहीची जागा गुणवत्तेने घेण्याची वेळ आलीये!”
दोन चिप्स + एक थेरपी या यशामुळे भारत जागतिक विज्ञान व तंत्रज्ञान महासत्ता म्हणून उभा राहिला आहे.” क्यूएसआयपी ही भारताची पहिली स्वदेशी क्वांटम सिक्योरिटी चिप आहे. ती डीआरडीओ आणि आयआयटी मद्रासच्या वैज्ञानिकांनी संयुक्तपणे विकसित केली आहे. ही चिप क्वांटम की-डिस्ट्रिब्युशन तंत्रज्ञानावर आधारित असून, ती हॅकिंगपासून पूर्णपणे सुरक्षित संप्रेषणाची हमी देते. तिचा वापर संरक्षण, बँकिंग आणि सरकारी डेटा सेंटरमध्ये होणार आहे.
२५-क्विबिट क्वांटम प्रोसेसिंग युनिट (क्यूपीयू) ही भारताची पहिली संपूर्ण स्वदेशी क्वांटम संगणन चिप आहे, जी आयआयएसटी बेंगळुरू आणि टीआयएफआर मुंबईच्या वैज्ञानिकांनी विकसित केली आहे. ती सुपरकंडक्टिंग क्विबिट तंत्रज्ञानावर आधारित असून, विद्यमान सुपरकंप्युटरपेक्षा लाखो पट वेगाने गणना करू शकते. या तंत्रज्ञानामुळे औषधनिर्मिती, हवामान अंदाज, वित्तीय मॉडेलिंग आणि कृत्रिम बुद्धिमत्ता (AI) प्रशिक्षण क्षेत्रात क्रांती घडणार आहे. त्यामुळे भारत आता अमेरिका, चीन आणि कॅनडा नंतर क्वांटम चिप तयार करणाऱ्या मोजक्या देशांपैकी एक झाला आहे.
सीएआर-टी (कायमेरिक अँटीजन रिसेप्टर टी-सेल) थेरपी ही भारतात विकसित झालेली पहिली स्वदेशी जीन-आधारित कर्करोग थेरपी आहे, जी आयआयटी मुंबई आणि टाटा मेमोरियल हॉस्पिटल यांनी संयुक्तपणे तयार केली आहे. ही थेरपी ल्यूकेमिया आणि लिम्फोमा सारख्या रक्तातील कर्करोगासाठी वरदान ठरणार आहे. या उपचारात रुग्णाच्या टी-सेल्सना शरीराबाहेर काढून जीनद्वारे बदलले जाते, ज्यामुळे त्या कर्करोग पेशींना ओळखून त्यांचा नाश करतात. विदेशात या उपचाराचा खर्च ४ ते ५ कोटी रुपये इतका असतो, परंतु भारतात हा उपचार केवळ ४० ते ५० लाख रुपयांत उपलब्ध होईल. लवकरच क्लिनिकल ट्रायल पूर्ण करून तो बाजारात आणला जाणार आहे.
